1. Tác giả
- Thạch Lam (1910 – 1942), tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh.
Bạn đang xem: Bài Giảng Ngữ Văn Lớp 11
- Bút danh: Thạch Lam, Việt Sinh, Thiện Sĩ.
Sinh ở Hà nội, trong một gia đình công chức, gốc quan lại.
Thuở nhỏ sống ở quê ngoại – phố huyện Cẩm Giàng (HD).
Xem thêm: Giáo Án Quê Hương - Giáo Án Điện Tử Tiết: Đọc
- Sau khi đỗ tú tài phần I, ông ra làm báo, viết văn
- Là người đôn hậu và tinh tế.
Thạch Lam là thành viên của nhóm Tự lực văn đoàn.
Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Hai đứa trẻ - Thạch Lam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÀO MỪNGQuý thầy cô giáo và các em
Thạch Lam (1910 – 1942)2. Sự nghiệp văn học
Thạch Lam là cây bút truyện ngắn tài hoa, xuất sắc- Là nhà văn lãng mạn nhưng văn chương Thạch Lam gần gũi với khuynh hướng hiện thực - Đặc điểm truyện ngắn của Thạch Lam: + Truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác nội tâm nhân vật với những cảm xúc mong manh mơ hồ. + Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình. + Văn trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc.- Tác phẩm tiêu biểu: sgk3. Tác phẩm: a. Xuất xứ:“Hai đứa trẻ” in trong tập “Nắng trong vườn” (1938) là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho phong cách truyện ngắn của Thạch Lam.b. Bố cục: - Phố huyện lúc chiều tàn. - Phố huyện lúc đêm khuya. - Phố huyện lúc chuyến tàu đêm đi qua.3 phần
II. Đọc hiểu văn bản.1. Phố huyện lúc chiều tàn.* Cuộc sống lầm than, cơ cực, buồn tẻ.Ấn tượng của em về cuộc sống nơi phố huyện được miêu tả trong tác phẩm ntn? Cảnh ngày tàn được miêu tả qua những chi tiết nào? Nêu nhận xét? Cảnh ngày tàn:- Âm thanh:+ Tiếng trống thu không, từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều+ Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió đưa vào.+ Tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng của chị em Liên. Âm thanh: Gợi sự buồn tẻ không đủ sức xua đi không khí tịch mịch của phố huyện.- Cảnh thiên nhiên:+ Phương tây đỏ rực như lửa cháy.+ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.+ Dãy tre làng đen lại, cắt hình rõ rệt trên nền trời. Gợi cảm giác về sự lụi tàn. Cảnh chợ tàn:- Hình ảnh:+ Người về hết, tiếng ồn ào cũng mất.+ Trên đất chỉ còn rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía+ Một vài người bán hàng về muộn.+ Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ven chợ.- Mùi vị:+ Mùi âm ẩm bốc lên, hơi nóng của ban ngày hòa lẫn với mùi cát bụi. Cảnh chợ tàn phơi bày cái nghèo nàn xơ xác của phố huyện
Cảnh chợ tàn biểu hiện qua những chi tiết nào? Liệt kê các chi tiết và nêu ý nghĩa của các chi tiết đó?
Những người dân phố huyện
Cuộc sống
Lũ trẻ con nhà nghèo
Những người bán hàng về muộn
Mẹ con chị TýCụ Thi Chị em Liên Cuéc sèng con ngêi n¬i phè huyÖn
Cuộc sống của những cư dân phố huyện lúc chiều tàn được miêu tả như thế nào? Cuéc sèng con ngêi n¬i phè huyÖn
Những người dân phố huyện
Cuộc sống
Lũ trẻ con nhà nghèoĐi nhặt nhạnh cả thanh tre thanh nứa Không có tuổi thơ, vất vả kiếm sống.Những người bán hàng về muộn
Thu xếp hàng; nói chuyện ít câu Cuộc sống buồn tẻ.Mẹ con chị TýSáng mò cua bắt tép, tối bán hàng nước Ế ẩm. Cuộc sống nghèo khổ
Cụ Thi Hơi điên, lại nghiện rượu với tiếng cười khanh khách đi lần vào trong bóng tối Kiếp đời tàn lụi. Chị em Liên
Trông coi cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu ngăn bằng phên nứa. Hàng bán ế ẩm.Cuộc sống eo hẹp, gia cảnh khó khăn◊ Từ việc tái hiện của nhà văn, em hãy chỉ ra điểm chung của những cảnh đời này ? Những kiếp người khổ sở, sống mỏi mòn, lay lắt, buồn chán. Phản ánh cuộc sống nghèo khổ với cái nhìn xót thương da diết mà kín đáo của Thạch Lam. Biểu hiện tinh thần dân chủ trong nội dung nhân đạo của văn học giai đoạn này.* Tiểu kết:- Nội dung: + Giá trị hiện thực. + Nội dung nhân đạo.- Nghệ thuật: + Giọng văn nhẹ nhàng, cảm xúc tinh tế. + Đan xen yếu tố hiện thực và lãng mạn, trữ tình.Củng cố, hướng dẫn học bài. Câu 1. Dòng nào không nói đúng đặc điểm truyện ngắn Thạch Lam ?
A. Truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác nội tâm nhân vật.B. Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm, chứa đựng tình cảm chân thành và sự nhạy cảm của nhà văn.C. Những trang văn đậm chất hiện thực.D. Văn trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc.Câu 2. Truyện “ Hai đứa trẻ ” được in trong tập nào ?
A. Sợi tóc.B. Hà Nội băm sáu phố phường.C. Gió đầu mùa.D. Nắng trong vườn.Câu 3. Trong “ Hai đứa trẻ ”, nhà văn Thạch Lam đã bày tỏ niềm thương xót với những kiếp người nào ?
Bạn đang xem nội dung tài liệu Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Hai đứa trẻ - Thạch Lam (Tiết 1), để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Hai đứa trẻ Thạch Lam
I.Tiểu dẫn1. Tiểu sử2. Sự nghiệp sáng tác3. Phong cách nghệ thuật
II. Đọc
III. Tìm hiểu tác phẩm1. Phố huyện lúc chiều tà và đêm tối- Cảnh thiên nhiên tiếng trống thu không tiếng ếch nhái tiếng muỗi phương tây đỏ rực đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn dãy tre làng đen lại bóng tối trong cửa hàng và trong mắt Liên. Một bức tranh quê hương vào thời khắc ngày tàn quen thuộc, thanh bình, thơ mộng nhưng hiu hắt và đượm buồn. a. Phố huyện lúc chiều tà+ Âm thanh:+ Màu sắc: Câu văn giàu hình ảnh, âm thanh, thấm đẫm cảm xúc của người viết; nhịp điệu chậm rãi,uyển chuyển tạo nên một giọng điệu trữ tình sâu lắng. -> chất thơ trong văn Thạch Lam .- Cảnh chợ+Chợ vãn+ Người hết, +Tiếng ồn ào mất.+ Chỉ còn lại rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía.+Mùi âm ẩm của hơi nóng ban ngày và cát bụi.+Những người về muộn đứng nói chuyện thêm ít câu.+ Những đứa trẻ con nhà nghèo, đi lại tìm tòi. Chợ là bộ mặt kinh tế, tập trung sức sống của một vùng. Miêu tả cảnh chợ tàn, Thạch Lam làm nổi vẻ nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều của phố huyện.b. Phố huyện lúc đêm tối- Cảnh đêm phố huyện+ Một đêm mùa hạ êm như nhung và thoảng qua gió mát.+ Đường phố và các ngõ con chứa đầy bóng tối. Tối hết cả con đường ra sông, con đường qua chợ, các ngõ vào làng.+ Vòm trời ngàn sao ganh nhau lấp lánh+ Trên mặt đất là vệt sáng của những con đom đóm. Thiên nhiên đêm nơi phố huyện huyền diệu, lung linh nhưng tăm tối và ảm đạm.Cuộc sống phố huyện+ Chị em Liên mới là hai đứa trẻ đã phải thay mẹ trông một gian hàng tạp hoá.+ Mẹ con chị Tí ngày mò cua bắt ốc, đêm bán hàng nước ở sân ga, tạo nên nhịp điệu của sự tần tảo, như cố cầm cự với cuộc sống.+ Cụ Thi điên con người tàn phế, kiếp người lụi tắt, chìm vào đêm tối.+ Bác phở Siêu đêm đêm đi về với gánh hàng ế ẩm.+ Gia đình bác xẩm: sống trong bóng tối, sát mặt đất, lay lắt, vật vờ. Tất cả các nhân vật hiện ra dưới cái nhìn xót thương của người tái hiện.Thạch Lam tả ít mà gợi nhiều vì thế truyện không tố cáo mạnh mẽ, không đấu tranh gay gắt nhưng thật thấm thía và đầy ám ảnh. Những con người sống trong nghèo khổ, lam lũ, cố gắng chống chọi với cuộc mưu sinh để tồn tại mà không biết còn lay lắt được đến bao giờ. Đó là những kiếp người tàn lụi. Cuộc sống lụi tàn Bóng tối mênh mông, dày đặc trở đi trở lại trong truyện, khắc đậm ấn tượng về một cuộc sống tăm tối và những kiếp người chìm trong bóng tối. Cuộc sống nơi phố huyện quẩn quanh, đơn điệu, buồn tẻ. Phố huyện tù đọng, trì trệ như một cái ao đời phẳng lặng. Như một miền đời bị quên lãng. Cuộc sống phố huyện
Lụi tàn
Quẩn quanh
Tăm tốiánh sáng+Khe sáng lọt ra từ các nhà còn thức +ánh sáng của sao và vệt sáng của đom đóm.+Quầng sáng thân mật quanh ngọn đèn của chị Tí.+Chấm lửa nhỏ và vàng từ bếp phở của bác Siêu.+ Từng hột sáng thưa thớt từ ngọn đèn của Liên
Thủ pháp tương phản
Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng hơn cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ.ánh sáng khiến bóng tối thêm dày đặc
Bóng tối khiến ánh sáng thêm leo létc. Nhân vật Liên Hoạt động nhóm
Nhóm 1: Liên với thiên nhiên
Nhóm 2: Liên với người dân phố huyện
Nhóm 3: Liên với cuộc sống của chính mình
Nhóm 4: Nhân vật của truyện ngắn trữ tình - Liên với thiên nhiên+ Liên không hiểu sao, chị thấy lòng buồn man mác trước giờ khắc ngày tàn.+ Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu. Tâm hồn Liên vô cùng nhạy cảm, tinh tế, luôn rung động trước những biến thái tinh vi của cảnh vật. Dưòng như có sự giao hoà giữa Liên với thế giới thiên nhiên thân thuộc xung quanh.Liên với người dân phố huyện+ Thấy những đứa trẻ con nhà nghèo ven chợ, Liên động lòng thương, nhưng chính chị cũng không có tiền để mà cho chúng.+ Liên hỏi thăm chị Tí, rót đầy rượu cho cụ Thi, quạt cho An. Liên gắn bó, quan tâm , ân cần với mọi người. Tâm hồn Liên đôn hậu, chan chứa yêu thương, đồng cảm, sẻ chia với những người xung quanh.Liên với cuộc sống của chính mình+ Mùi âm ẩm của rác rưởi, cát bụi Liên thấy quen thuộc quá.+ Đêm tối với Liên quen lắm, chị không sợ nó nữa.+ Liên nhớ về Hà Nội, kí ức về Hà Nội là một vùng sáng rực, lấp lánh.+Đêm đêm, Liên ngóng đợi đoàn tàu chạy từ Hà Nội, qua phố huyện. Liên cảm thấy một cách thấm thía, sâu lắng cuộc sống mòn mỏi và tăm tối của mình nhưng không thoả hiệp với nó mà luôn hướng vọng về một cuộc sống tươi sáng hơn.- Nhân vật trong truyện ngắn trữ tình + Ngoại hình, hành động, tính cách, số phận của nhân vật Liên rất mờ nhạt nhưng đời sống tâm hồn, cảm xúc thì sâu đậm. + Kết cấu của truyện xoay quanh diễn biến tâm trạng của Liên. Sự kiện, chi tiết chỉ là cái cớ để Liên bộc lộ cảm xúc. Nhân vật trong truyện ngắn trữ tình của Thạch Lam là nhân vật của diễn biến tâm trạng, của những cảm xúc ( thường là cảm xúc mong manh, mơ hồ trong chiều sâu tâm hồn). - Tấm lòng của nhà văn Thạch Lam Thạch Lam hoá thân vào nhân vật để thể hiện một tấm lòng đồng cảm xót thương, một thái độ trân trọng với những kiếp người bé mọn nơi phố huyện. ẩn hiện kín đáo, sâu lắng sau những con chữ là niềm trắc ẩn mênh mông, dào dạt Thạch Lam dành chọn cho những con người bất hạnh mà vẫn thanh cao trên mặt đất này. Nhà thơ Thế Lữ có nhận xét:“Sự thực của tâm hồn mà Thạch Lam diễn trong lời văn thì nhiều hình, nhiều vẻ nhưng bao giờ cũng đằm thắm, cũng nhân hậu, cũng nghẹn ngào một chút lệ thầm kín của tình thương. Nếu Thạch Lam theo một chủ ý nào trong công việc viết văn của anh thì chủ ý ấy là diễn ra, gợi lên sự thương xót.” Xin chõn thành cỏm ơn!Bài học kết thỳc