Bạn đang xem: Bài giảng ngữ văn 7
Tài liệu đính kèm:
Nêu vài nét về tác phẩm(phương thức biểu đạt, thể thơ, đề tài, bố cục)? -PTBĐ : Miêu tả + Biểu cảm -Thể thơ : Thất ngôn tứ tuyệt ( bốn câu bảy chữ ) – viết bằng chữ Nôm -Đề tài : Người phụ nữ -Kiểu thơ : Thơ vịnh vật -Bố cục : Bốn phần ( khai – thưà – luận- kết ) Hoặc Bố cục 2 phần*Thơ vịnh vật : +Vịnh cái quạt +Vịnh quả mít +Vịnh con ốc nhồi +Vịnh đánh đu => Tả, kể về đối tượng được vịnh. Nhằm ký thác tâm tình => Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Hồ Xuân Hương.Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non II. Tìm hiểu văn bản: Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn Mà em vẫn giữ tấm lòng son. - Nghĩa tả thực bánh trôi nước ?
Bài thơ Bánh trôi nước Có hai có mấy nghĩa? nghĩa - Nghĩa ẩn dụ: nói về thân phận, phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội xưa.1.Hình ảnh chiếc bánh trôi -Hình dáng: tròn -Màu sắc : trắng -Thuộc bánh trần được làm từ nguyên liệu bột nếp. -Có nhân bên trong : bằng đường phên, màu nâu đỏ. -Khi luộc : bánh sống chìm, bánh chín nổi trong nước sôi. ->Tả thực chiếc bánh trôi mang màu trắng của bột nếp, có hình tròn, xinh xắn, khi nấu chín bánh sẽ nổi lên.Bánh trôi nước Chè trôi nước- Cách làm: Pha nhào bột, “rắn-“nát” tuỳ kinh nghiệm của người làm bánh. -> Vẻ đẹp bên ngoài có thể thay đổi. -Chất lượng: Bánh chín nhân đường phên đỏ tươi, không chảy nước, ngon ngọt. -> Cách làm bánh có thể thay đổi nhưng bên trong vẫn ngọt, vẫn thơm.PHẦN 2 : Hình ảnh người phụ nữ
Thân em như cách hoa sen, Anh như bèo bọt chẳng chen được vào. Lạy trời cho đổ mưa rào, Sen kia chìm xuống, bèo trèo lên trên Thân em như cái sạp vàng Anh như chiếu rách bị làng bỏ quên Lạy trời cho gió nổi lên Cho manh chiếu rách trải trên sạp vàng Thân em như hạc đầu đình, Muốn bay không cất nổi mình mà bay. Thân em như lọn nhang trầm, Có cha không mẹ muôn phần cậy anh.a.Vẻ đẹp hình thể của người phụ nữ: vừa trắng lại vừa tròn ->xinh xắn, đầy đặn, phúc hậu. => Nghệ thuật dùng từ thật khéo léo, người phụ nữ tự hào về vẻ đẹp của mình, giới thiệu về nhan sắc của mình một cách mạnh bạo, tự tin; vẻ đẹp trong trắng, tinh khiết.b. Thân phận:“Bảy nổi ba chìm” -> đảo thành ngữ => liên tưởng đến sự long đong, vất vả của con người. => Số phận, cuộc đời của người phụ nữ bấp bênh, chìm nổi, phụ thuộc vào người khác. GV:-Số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, sống lệ thuộc, họ không có quyền quyết định cuộc đời mình.c,.Phẩm chất:-Hai từ “mặc dầu”, “mà em” ở hai câu thơ có cấu trúc liền mạch tạo nghĩa đối lập rất ấn tượng => sự cố gắng vươn lên để tự khẳng định mình, chiến thắng hoàn cảnh. GV:Số phận bất hạnh, sống lệ thuộc nhưng họ vẫn cố vươn lên để khẳng định mình, chiến thắng hoàn cảnh.-Tấm gương son sắc, thủy chung là bất biến trong mọi hoàn cảnh => là tuyên ngôn cho người phụ nữ trong xã hội. GV:Trong xã hội chúng ta ngày nay (nam nữ bình quyền), phụ nữ làm chủ cuộc sống, được tự do lấy người mình yêu thương , nhiều người giữ những chức vị cao trong xã hội .Nét độc đáo của bài thơ là sự tương đồng rất tài tình giữa nghĩa tả thực bánh trôi Vẻ đẹp độc đáo của nước và ý nghĩa tượng trưng về thân phận bài thơ thể hiện ở hai người phụ nữ trên nhiều phương diện: nét nghĩa. Trong hai hình dáng, màu sắc, sự chìm nổi, chính nét nghĩa đó, nghĩa vì thế nghĩa thứ hai (nghĩa ẩn dụ) quyết nào quyết định giá trị định giá trị của bài thơ. Nếu chỉ tả cái của bài thơ ? Vì sao? bánh thì bài thơ chỉ là bài vịnh vật, không có gì sâu sắc. Nhưng nhờ nét nghĩa thứ hai, nhờ nói đến hình ảnh, số phận, phẩm chất, của người phụ nữ mà bài thơ trở nên độc đáo về mặt nội dung cũng như nghệ thuật. Đó chính là nét đa nghĩa trong văn thơ.Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn III. Tổng kết: Mà em vẫn giữ tấm lòng son. 1. Nghệ thuật: -Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối, điệp từ, quan hệ từ. -Kết cấu chặt chẽ, độc đáo. -Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu. Nghệ thuật góp phần làm nên giá trị của bài thơ là gì?
III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: -Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối, điệp từ, quan hệ từ. -Kết cấu chặt chẽ, độc đáo. -Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu. 2. Nội dung: -Vẻ đẹp, phong cách cao quý của người phụ nữ trong xã hội xưa với cuộc Hãy nêu nội dung của sống chìm nổi, bấp bênh. bài thơ? -Phản kháng, tố cáo xã hội.III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật: -Ẩn dụ, đảo thành ngữ, đối, Với ngôn ngữ bình dị, bài thơ điệp từ, quan hệ từ. Bánh trôi nước cho thấy Hồ -Kết cấu chặt chẽ, độc đáo. Xuân Hương vừa rất trân -Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu. trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong 2. Nội dung: trắng, son sắt của người phụ -Vẻ đẹp, phong cách cao nữ Việt Nam ngày xưa, vừa quý của người phụ nữ cảm thương cho thân phận trong xã hội xưa với cuộc chìm nổi của họ sống chìm nổi, bấp bênh. -Phản kháng, tố cáo xã hội.
Mục tiêu : Giúp HS nắm được:
1. Kiến thức:
- Được sơ giản về Hồ Xuân Hương
- Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ bánh trôi nước
- Tính chất đa nghĩa của ngôn ngữ và hình tượng trong bài thơ.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết thể loại của văn bản
- Đọc hiểu phân tích văn bản thơ Nôm Đường luật
- Giúp HS hiểu được nỗi sầu chia ly sau phút chia tay, giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa, niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi và giá trị của nghệ thuật ngôn từ trong đoạn trích.
Bạn đang xem tài liệu "Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 25: Văn bản: Bánh trôi nước (Tiếp)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Ngày soạn: .............................Ngày giảng: ............................. Tiết 25 Văn bản:Bánh trôi nước ( Hồ Xuân Hương)A. Mục tiêu : Giúp HS nắm được:1. Kiến thức:- Được sơ giản về Hồ Xuân Hương- Vẻ đẹp và thân phận chìm nổi của người phụ nữ qua bài thơ bánh trôi nước- Tính chất đa nghĩa của ngôn ngữ và hình tượng trong bài thơ.2. Kĩ năng:- Nhận biết thể loại của văn bản- Đọc hiểu phân tích văn bản thơ Nôm Đường luật- Giúp HS hiểu được nỗi sầu chia ly sau phút chia tay, giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa, niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi và giá trị của nghệ thuật ngôn từ trong đoạn trích.- Bước đầu hiểu thể thơ song thất lục bát.3. Tư tưởng:- Yêu mến và khâm phục tài năng của thi sĩ Hồ Xuân Hương và cảm thông sâu sắc đối với cuộc đời và thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.B. Chuẩn bị- GV: SGK, SGV, Tài liệu HDTH chuẩn KTKN,TL về Hồ Xuân Hương- HS: Đọc kĩ bài thơ, soạn bài.C. Phương pháp: - P.P: Vấn đáp, phân tích giảng bình, thảo luận, tích hợp - KT: Động não D. Tiến trình giờ dạy1- ổn định tổ chức (1’)2- Kiểm tra bài cũ (4’)? Đọc thuộc lòng bài "Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra" của Trần Nhân Tông? Nêu cảm nhận của em về nội dung ý nghĩa bài thơ?- HS đọc thuộc diễn cảm bài thơ- Cảm nhận: Bức tranh cảnh vật làng quê thôn dã trầm lặng mà không đìu hiu, ánh lên sự sống của con người trong sự hoà hợp với cảnh thiên nhiên nên thơ.- Tâm hồn gắn bó máu thịt với quê hương thôn dã của vị vua Trần Nhân Tông- Cảm xúc sâu lắng của vị vua – thi sĩ3- Bài mới* Trong nền văn học trung đại của dân tộc ta, bên cạnh những nam thi nhân tiêu biểu cho thi đàn dân tộc là những nữ sĩ tài hoa. Một trong số đó là Hồ Xuân Hương. Hôm nay chúng ta sẽ cùng đến với một tác phẩm nổi tiếng của bà- Bài thơ "Bánh trôi nước".Hoạt động 1P.P: Vấn đáp, thuyết trình.KT: Động não?) Nêu những nét lớn về tác giả? Tác phẩm?- Gọi 2 HS trình bày -> GV chốt- GV nêu yêu cầu đọc- Gọi 2 HS đọc bài thơ- Tìm hiểu một số chú thích
Hoạt động 2P.P: Đọc diễn cảm, phân tích giảng bình
KT: Động não?) Em hiểu “Bánh trôi nước” là loại bánh ntn??) Bài thơ thuộc thể loại thơ nào? Vì sao?*GV: “Bánh trôi nước” là một bài thơ đa nghĩa?) Vậy em hiểu thế nào là tính đa nghĩa trong thơ?- Đa nghĩa là một thuộc tính của ngôn ngữ văn chương thi ca nói chung?) Bài thơ có 2 lớp nghĩa, đó là những lớp nghĩa nào?- Vừa nói về bánh trôi nước vừa nói lên thân phận, phẩm chất của người phụ nữ?) Với nghĩa thứ nhất (Nghĩa đen - Tả thực) bánh trôi nước được miêu tả như thế nào?- Trắng, tròn, làm bằng bột nếp, có nhân bằng đường phèn, nhào bột mà nhiều nước thì nát, cho vào nước đun sôi để luộc nếu chín thì bánh nổi lên.- Ngày 3/3 âm lịch, nước ta có tục cúng bánh trôi?) Với nghĩa thứ 2(Nghĩa bóng) hình ảnh người phụ nữ hiện lên như thế nào?+ Câu 1: - Hai vế tiểu đối (Trắng - tròn) vẻ đẹp tạo hoá đáng trân trọng, vẻ đẹp duyên dáng -> làm nên cái nữ tính đáng yêu của người phụ nữ -> vẻ đẹp thiên tạo ấy đáng được nâng niu -> Câu thơ ánh lên niềm tự hào muôn thủa của phái đẹp qua cách sử dụng cặp quan hệ từ: vừa - vừa- Thân em: Cách nói quen thuộc trong ca dao -> đậm đà màu sắc dân gian*GV: Câu thơ không chỉ ca ngợi nhan sắc bên ngoài mà còn trân trọng, tự hào về tâm hồn, đức hạnh kín đáo, khiêm nhường, duyên dáng của người phụ nữ VN.?) Nghệ thuật nổi bật của câu 2, 3 là gì? Tác dụng?- Thành ngữ “Bảy nổi ba chìm”=> thân phận chìm nổi bấp bênh giữa cuộc đời- Quan hệ từ “với” đi kèm “nước non”: một cuộc đời xả thân, vị tha vì mọi người => đáng cảm phục và trân trọng- Ngôn ngữ tương phản : Rắn - nát và hình ảnh ẩn dụ “Tay kẻ nặn” => sự lệ thuộc vào lễ giáo phong kiến?) Phân tích tác dụng kiểu cấu trúc câu ở 2 câu (3, 4)- Cấu trúc liền mạch theo kiểu câu ghép - Có quan hệ từ “mặc dầumà” => tạo 2 nghĩa đối lập rất ấn tượng, khẳng định một tâm thế: người phụ nữ vượt lên thách thức và chiến thắng hoàn cảnh số phận để giữ vững phẩm chất.?) Hình ảnh “Tấm lòng son”?- Hình ảnh ánh lên vẻ đẹp của bản lĩnh làm người thắm ngời tình nghĩa son sắt thuỷ chung của người phụ nữ trong cuộc đời.?) Em có nhận xét gì về cấu trúc của bài thơ?+ C1: mở đầu tươi tắn+ C2, 3: số phận, cuộc đời đau khổ+ C4: khẳng định cốt cách, phẩm chất của người phụ nữ
Hoạt động 3:P.P: Vấn đáp, tổ chức cho HS tự tiếp thu kiến thức
KT: Động não?) Trong 2 tầng nghĩa của bài thơ, nghĩa nào là nghĩa chính? Vì sao?- Nghĩa 2 là nghĩa chính vì nghĩa trước chỉ là phương tiện để chuyển tải nghĩa sau. Có nghĩa thứ hai bài thơ có giá trị tư tưởng lớn?) Hãy đánh giá những thành công về nội dung , nghệ thuật của bài thơ?- NT: + Ngôn ngữ thơ bình dị, hầu hết là từ thuần Việt + Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được việt hoá + Thơ hàm súc đa nghĩa, giàu bản sắc văn hoá- ND: Bộc lộ niềm cảm thương, tự hào về thân phận và phẩm chất của người phụ nữ VN -> có giá trị nhân bản sâu sắc? Đọc ghi nhớ SGKT95?
I. Tìm hiểu chung( 5’)1.Tác giả:- Sống ở thế kỷ 18- Được mệnh danh là bà chúa thơ Nôm2. Tác phẩm- Là một trong những bài thơ nổi tiếng của Hồ Xuân Hương.II.Đọc hiểu văn bản (29’)1. Đọc, tìm hiểu chú thích2. Kết cấu bố cục:- Thể thơ tứ tuyệt Đường Luật- Bài thơ đa nghĩa3. Phân tích:3.1. Nghĩa đen (tả thực)- Miêu tả bánh trôi nước2. Nghĩa bóng (ẩn dụ)- Ca ngợi người phụ nữ đẹp trong trắng, son sắt, thuỷ chung muốn vượt lên số phận4. Tổng kết1. Nội dung: - Trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa- Cảm thương sâu sắ cho thân phận chìm nổi của họ4.2. Nghệ thuật:- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đã được Việt hoá- Thơ hàm súc đa nghĩa- Ngôn ngữ bình dị4.3. Ghi nhớ: SGKT95Hoạt động 4 (4’)P.P: Vấn đáp, tổ chức cho HS tự tiếp thu KTKT: Động não - HS trình bày - GV nhận xét, bổ sung
III. Luyện tập( 4’)1. Đọc thêm (96)2. Bài tập 1(96)- Mối liên quan : Cảm xúc nhân đạo cá nhân đối với phụ nữ4. Củng cố :( 1’) - Đánh giá những thành công về nội dung, nghệ thuật của bài thơ.- Nêu những cảm xúc của em sau khi học xong bài thơ.5. Hướng dẫn về nhà(1’)- Học thuộc lòng bài thơ. Phân tích nội dung , nghệ thuật.- Chuẩn bị: + Quan hệ từ + Qua đèo ngang
Xem thêm: Đại học văn hóa thể thao và du lịch thanh hóa, tuyển sinh
V. Rút kinh nghiệm....----------------------------&0&-----------------------------------