“Văn hóa” và “văn minh” là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt nhau mặc dù cùng có chữ Văn. Cả hai đều biểu đạt và khả năng diễn đạt của con người (cá nhân, tổ chức, cộng đồng, quốc gia, nhân loại). Trong bài viết sau, ACC sẽ lý giải sự khác nhau này nhé.
Bạn đang xem: Điểm giống nhau giữa văn hóa và văn minh
Trình bày điểm giống và khác nhau giữa văn hóa và văn minh
1. Khái niệm văn hóa và văn minh
1.1. Văn hóa là gì?
Theo định nghĩa văn hóa của UNESCO: “Văn hóa là tất cả những gì tiêu biểu nhất được coi là cái tốt, cái đúng, cái đẹp của một dân tộc hay của một cộng đồng người”.
Đơn giản, dễ nhớ nhất là khái niệm của GS. Từ Chi (nhà dân tộc học hàng đầu Việt Nam): “Những gì không phải tự nhiên thì là văn hóa. Những gì là tự nhiên nhưng có sự tác động của con người thì cũng trở thành văn hóa.”
Văn hóa có thể tồn tại ở dạng vật chất lẫn phi vật chất. Ở khía cạnh phi vật chất của xã hội như thì văn hóa sẽ tồn tại ở ngôn ngữ, tư tưởng, giá trị. Còn khía cạnh vật chất thì văn hoá sẽ tồn tại ở dạng nhà cửa, quần áo, các phương tiện,…
Trong cuộc sống hằng ngày, văn hóa thường được nhắc đến để nói về nền văn học, nghệ thuật như thơ ca, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh,… của một quốc gia. Các “trung tâm văn hóa” có ở khắp nơi chính là biểu hiện của cách hiểu này. Một cách hiểu khác mà bạn cũng từng gặp: văn hóa là cách sống tại khu vực đó bao gồm phong cách ẩm thực, trang phục, cư xử và cả đức tin, tri thức được tiếp nhận,…
1.2. Văn minh là gì?
Theo định nghĩa của UNESCO: “Văn minh là khái niệm dùng để chỉ trình độ phát triển về giá trị vật chất (là chủ yếu) của một cộng đồng người trong một giai đoạn lịch sử nhất định đặc trưng cho một khu vực rộng lớn, một thời đại hoặc cả nhân loại”.
Theo định nghĩa của Xã hội học Văn hoá và Văn hóa học thì “Văn minh là toàn bộ những phát minh của con người dựa trên quá trình tìm tòi và khám phá ra các “quy luật của tự nhiên”, để hình thành nên những hệ thống lý thuyết “khoa học – kỹ thuật” cơ bản. Từ đó sáng chế ra các “công nghệ – máy móc” (công cụ sản xuất vật chất) và những“sản phẩm vật chất”(đồ dùng sinh hoạt) mang tính thực dụng (pragmatism) nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất của con người. Văn minh còn bao gồm toàn bộ “ kỹ thuật sinh sống” và “tổ chức xã hội” nhằm thiết lập nên những “thiết chế” xã hội mang tính hiện đại, giúp cho con người thực hiện được quyền sống, quyền tự do và quyền dân chủ của mỗi cá nhân và cả cộng đồng – xã hội.”
Nhiều nhà xã hội nhận định văn hóa và văn minh có sự liên kết với nhau, thể hiện ngay trong khái niệm. Nếu văn hóa được coi là biểu hiện tinh thần vững mạnh của cộng đồng thì văn minh thì bắt nguồn từ khoa học và thể hiện trước hết ở sự tiến bộ của kỹ thuật, của máy móc, sản xuất. Một số nhà xã hội khác lại có quan điểm rằng, thuật ngữ văn minh là để chỉ toàn bộ những nền văn hóa riêng biệt có nguồn gốc chung hay quan hệ chung, như văn minh phương Tây bao gồm văn hóa Pháp, Anh, Đức,…
2. Điểm giống và khác nhau giữa văn hóa và văn minh
2.1. Giống nhau
Văn hóa và văn minh là những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong tiến trình lịch sử.
2.2. Sự khác nhau giữa văn hóa và văn minh
| Văn minh | Văn hóa |
| Nền văn minh lớn hơn nhiều so với một nền văn hóa | Nền văn hóa nhỏ hơn so với một nền văn minh |
| Văn hóa phát triển sớm hơn | Văn minh phát triển muộn hơn |
| Văn hóa tồn tại trong một nền văn minh | Một nền văn minh có thể được tạo thành từ một số nền văn hóa |
| Văn hóa có thể tự tồn tại | Một nền văn minh không thể được xác định là một nền văn minh nếu nó không có một nền văn hóa nhất định |
| Văn hóa tồn tại ở cả hai dạng hữu hình và vô hình | Một nền văn minh ít nhiều hữu hình |
| Văn hóa có thể được học và truyền qua phương tiện nói và giao tiếp từ thế hệ này sang thế hệ khác | Nền văn minh không thể được chuyển giao dễ dàng vì sự phức tạp và cường độ của nó |
| Văn hóa không thể nói là tiến bộ | Nền văn minh luôn trong tình trạng tiến bộ |
3. Ví dụ cho thấy sự khác biệt giữa văn hóa và văn minh
+ Văn minh sông Hồng, (từ đầu Thiên niên kỷ thứ II trước Công Nguyên đến cuối thế kỷ 15) tại đồng bằng Bắc Bộ (Việt Nam ngày nay). Thời kì này tại Bắc Bộ đã có nhà nước, đô thị, luân lí, tổ chức xã hội,….
+ Văn hóa Óc Eo được hình thành và phát triển từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ thứ VII sau Công nguyên. Tính bản địa của nền văn hóa này được thể hiện qua đồ gốm, qua nồi nấu kim loại, khuôn đúc và các công cụ chế tác. Điều đó tạo nên nét riêng biệt của văn hóa Óc Eo với các nền văn hóa khác.
+ Việc Người tối cổ phát minh ra công cụ lao động (bằng cách ghè đẽo thô sơ một mặt của hòn đá…) là biểu hiện của văn hóa (vì ở thời nguyên thủy, con người vẫn ở trong trạng thái dã man, trình độ tổ chức xã hội còn rất thấp).
+ Công trình đền Pác-tê-nông vừa là biểu hiện của văn hóa, vừa là biểu hiện của văn minh. Vì:
+ Đây là sản phẩm vật chất do con người sáng tạo ra (biểu hiện của văn hóa).
+ Đấu trường đền Pác-tê-nông đời vào khoảng thế kỉ V TCN, khi mà cư dân ở thành bang A-ten (ở Hy Lạp) đã xây dựng được nhà nước; nền văn hóa Hy Lạp đã có sự phát triển cao (đây chính là biểu hiện của văn minh).
Khái niệm văn minh, văn hóa giống nhau và khác nhau như thế nào
73.015
Với giải Câu hỏi 2 trang 34 Lịch sử lớp 10 Kết nối tri thức với cuộc sống chi tiết trong Bài 5: Khái niệm Văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ- trung đại giúp học sinh dễ dàng xem và so sánh lời giải từ đó biết cách làm bài tập Lịch sử 10. Mời các bạn đón xem:
Giải bài tập Lịch sử lớp 10 Bài 5: Khái niệm Văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ- trung đại
Câu hỏi 2 trang 34 Lịch sử 10: Khái niệm văn minh, văn hóa giống nhau và khác nhau như thế nào? Nêu một ví dụ để chứng minh.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ lời khái niệm văn minh, văn hóa và nêu sự khác nhau, giống nhau.
Trả lời:
- Nền văn minh lớn hơn nhiều so với một nền văn hóa. Nó là một tập hợp phức tạp được tạo thành từ nhiều thứ trong đó một khía cạnh là văn hóa.
- Theo các nhà nhân chủng học của thế kỷ 19, văn hóa phát triển sớm hơn và nền văn minh được tạo ra sau đó. Văn minh là một nhà nước phát triển văn hóa rất tiên tiến.
- Văn hóa tồn tại trong một nền văn minh. Một nền văn minh có thể được tạo thành từ một số nền văn hóa.
- Văn hóa có thể tự tồn tại. Một nền văn minh không thể được xác định là một nền văn minh nếu nó không có một nền văn hóa nhất định.
- Văn hóa tồn tại ở cả hai dạng hữu hình và vô hình. Một nền văn minh ít nhiều hữu hình.
- Văn hóa có thể được học và truyền qua phương tiện nói và giao tiếp từ thế hệ này sang thế hệ khác. Do đó, nền văn minh không thể được chuyển giao dễ dàng vì sự phức tạp và cường độ của nó.
- Văn hóa không thể nói là tiến bộ. Nền văn minh luôn trong tình trạng tiến bộ.
Văn minh sông Hồng,(từ đầu Thiên niên kỷ thứ II trước
Công Nguyênđến cuốithế kỷ 15) tại đồng bằng Bắc Bộ (Việt Nam ngày nay). Thời kì này tại Bắc Bộ đã có nhà nước, đô thị, luân lí, tổ chức xã hội,....
Văn hóa Óc Eo được hình thành và phát triển từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ thứ VII sau Công nguyên. Tính bản địa của nền văn hóa này được thể hiện qua đồ gốm, qua nồi nấu kim loại, khuôn đúc và các công cụ chế tác. Điều đó tạo nên nét riêng biệt của văn hóa Óc Eo với các nền văn hóa khác.
Câu hỏi 1 trang 34 Lịch sử 10: Em hãy giải thích về khái niệm văn minh và văn hóa...
Câu hỏi 1 trang 35 Lịch sử 10: Em hãy trình bày sự phát triển của một số nền văn minh thế giới thời kì cổ-trung đại trên trục thời gian....
Câu hỏi 2 trang 35 Lịch sử 10: Hãy nhận xét về thời gian hình thành và lịch sử phát triển của các nền văn minh phương Đông và phương Tây thời kì cổ-trung đại...
Câu hỏi 1 trang 36 Lịch sử 10: Khai thác Tư liệu 2, em hãy giải thích vì sao nhà sử học Hy Lạp cổ đại Hê-đô-đốt cho rằng: “ Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin”....
Câu hỏi 2 trang 36 Lịch sử 10: Hãy trình bày cơ sở hình thành văn minh Ai Cập cổ đại....
Câu hỏi 1 trang 39 Lịch sử 10: Hãy giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ai Cập cổ đại...
Câu hỏi 2 trang 39 Lịch sử 10: Các thành tựu văn minh Ai Cập cổ đại có ý nghĩa như thế nào?...
Câu hỏi 1 trang 43 Lịch sử 10: Hãy giới thiệu một số thành tựu cơ bản của văn minh Ấn Độ thời kì cổ- trung đại....
Câu hỏi 2 trang 43 Lịch sử 10: Hãy nêu ý nghĩa các thành tựu của văn minh Ấn Độ thời kì cổ-trung đại....
Câu hỏi 1 trang 44 Lịch sử 10: Em hãy phân tích những cơ sở hình thành của văn minh Trung Hoa....
Câu hỏi 2 trang 44 Lịch sử 10: Hãy chỉ ra một số nét tương đồng về cơ sở hình thành của nền văn minh Trung Hoa so với các nền văn minh khác ở phương Đông....
Câu hỏi 1 trang 47 Lịch sử 10: Hãy nêu một số thành tựu cơ bản của văn minh Trung Hoa thời kì cổ-trung đại và ý nghĩa các thành tựu đó với lịch sử nhân loại....
Câu hỏi 2 trang 47 Lịch sử 10: Tư liệu 4 (tr46) giúp em biết gì về giá trị và sức sống trường tồn của văn minh Trung Hoa? Hãy lấy một số ví dụ minh họa...
Luyện tập1 trang 47 Lịch sử 10: Em hãy trình bày về quá trình hình thành, phát triển của các nền văn minh phương Đông thời kì cổ-trung đại..
Luyện tập 2trang 47 Lịch sử 10: Lập bảng thể hiện các thành tựu văn minh cơ bản của Ai Cập cổ đại, Trung Hoa và Ấn Độ thời kì cổ-trung đại theo gợi ý sau:...
Vận dụng1 trang 47 Lịch sử 10: Liên hệ và cho biết ý nghĩa và ảnh hưởng của những thành tựu văn minh phương Đông (Ai Cập cổ đại, Ấn Độ và Trung Hoa thời kì cổ - trung đại đối với Việt Nam)....
Xem thêm: Giải mã bí ẩn nét duyên con gái điện biên, tìm bạn gái điện biên có số điện thoại 2022
Vận dụng 2 trang 47Lịch sử 10: Em hãy giải thích vì sao “Cuộc diễu hành vàng của các Pha-ra-ông” ở Ai Cập được tổ chức trang trọng? Hãy đề xuất một số giải pháp để góp phần bảo tồn và tôn vinh các giá trị, thành tựu văn minh thế giới....
Bài 4: Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại
Bài 5 : Khái niệm Văn minh. Một số nền văn minh phương Đông thời kì cổ- trung đại