Nhìn vào cầm cố ứng xử trước thiên nhiên, chúng ta nhận ra văn hóa dân gian phái nam bộ lúc để trong diện mạo văn hóa truyền thống dân gian toàn quốc có phần đông nét khác biệt. Sự ảnh hưởng tác động của thiên nhiên ra mắt từ điểm sáng thể loại cho tới việc hình thành một thiên nhiên nghệ thuật với những đặc thù riêng.
Bạn đang xem: Văn học dân gian về tình yêu thiên nhiên
Trước tiên, phải nói đến đặc trưng thể loại. Vạn vật thiên nhiên vùng châu thổ với phần lớn nét khu vực biệt đã làm cho bức tranh thể loại của văn học tập dân gian sinh hoạt Nam bộ bao gồm nét không giống lạ. Từng thể các loại của văn học tập gian dân nam bộ, nhìn chung, đều có nét chuyển đổi do sự tác động ảnh hưởng của thiên nhiên.
Với một số loại thể ca dao – dân ca, sông nước Nam cỗ vừa là môi trường thiên nhiên diễn xướng, vừa là nhân tố tạo ra nhịp điệu, lề lối diễn xướng, tuyệt nhất là những điệu hò sông nước: hò chèo ghe, hò Đồng Tháp,… với truyện cổ, khối hệ thống truyện dân gian Nam cỗ thường tìm hiểu thiên nhiên nhiều hơn thế xã hội.
Loại truyện tích địa điểm là một số loại truyện dùng để làm giải ưng ý những địa danh thời khai phá và hay có con số lớn: Địa danh Cao Lãnh, Sự tích sông nhà Bè, xoay lao Trâu… Đó có thể là những các loại cây sát gũi, thân thiện với bạn dân sở tại được phản bội ánh bởi cái quan sát suy nguyên tạo nên những truyện tích hấp dẫn: Sự tích trái thơm, Sự tích cây đước… tất cả hình như là đối tượng người sử dụng thẩm mỹ của người việt khi họ sáng tạo ra truyện dân gian, miêu tả sự thêm bó quan trọng giữa thiên nhiên và bé người.
Với truyện trạng, sự tác động của thiên nhiên cũng khá rõ nét. Trường hợp hiện thực được mô tả trong truyện trạng của Bắc bộ, Trung cỗ là thực tại xã hội, số đông mâu thuẫn, xung đột nóng bức giữa các thế lực với những trạng sang 1 loạt khối hệ thống truyện như: Trạng Quỳnh, Trạng Lợn, Xiển Bột,… thì hiện tại ấy là hết sức mờ trong khối hệ thống truyện Đồng bằng sông Cửu Long. Truyện trạng nghỉ ngơi đồng bằng bắc bộ ít chịu đựng lực hút của thiên nhiên.
Còn cho với truyện Ông Ó, Bảy Lẹ vùng Bến Tre, chúng ta lại thấy những cụ thể phóng đại quá cỡ các thành tố trường đoản cú nhiên. Chẳng hạn: nhỏ cọp bị đá ỉa ra một loạt trái dừa, rồi khu vực đó chợt mọc lên một hàng dừa thẳng tắp; hầu hết viên đá được nhặt từ hồ hết buổi đi cày, sau fan ta phát hiện tại ra này lại những thỏi vàng rực ánh… có thể thấy rõ nhất là hệ thống truyện Bác bố Phi. Một vùng đất new được bàn tay con người khai khẩn, phân phát phá, còn ẩn các của nổi của chìm, tài nguyên nhiều chủng loại là cửa hàng cho hệ thống truyện dân gian Nam cỗ sinh thành với phát triển.
Với ca dao, thiên nhiên Nam bộ vừa là gốc nguồn cảm giác của con người, vừa là địa điểm để họ bộc bạch tâm sự:
Chèo ghe đi chào bán cá vồNước tung ồ ồ chẳng gồm ai mua.
Hoặc:
Anh gánh nước dưới đồng lên đây tưới cộiTưới nơi bắt đầu rồi gặp hội mưa dôngBởi anh sa cơ nên em đã có chồngMời anh uống chén bát rượu nồng giải khuây.
Chủ đề tiêu biểu của ca dao nam bộ, về cơ bản là nói tới quê hương, khu đất nước, lao cồn sản xuất, đời sống tình cảm, phong tục tập quán và tư tưởng xã hội. Ở mỗi chủ đề, bọn họ thấy đều lộ diện hình ảnh thiên nhiên, hoặc không nhiều hoặc nhiều. Hình hình ảnh thiên nhiên có khi được trực tiếp miêu tả như là đối tượng người dùng phản ánh:
Thấy dừa thì nhớ Bến TreThấy bông sen lưu giữ đồng quê Tháp Mười.Có khi được dùng để bộc bạch, bày tỏ tình cảm:Gió thổi hiu hiu lục bình trôi líu ríuAnh đừng bận bịu, bớ điệu phổ biến tìnhNhạn bay cao cực nhọc bắn, cá sinh sống ao huỳnh khó khăn câu…
Với vè, hầu hết bài biểu đạt trực tiếp thiên nhiên có một số trong những lượng xứng đáng kể. Đó là số đông bài: “Vè những thứ lúa”, “Vè trái cây”, “Vè các loại chim”, “Vè các thứ cá”,… chúng ta có thể tham khảo đoạn trích sau giúp thấy được sự đa dạng của vạn vật thiên nhiên Nam bộ:
… Tha rác rến vô nhà, se sẻ, nhân tình câuThứ đậu sống lưng trâu, sáo sành, sáo nghệLặng trù trừ kể, còng cọc chằng bèCon mắt se se, cúm núm, diệc, còĂn uống hồ đồ, con gà đãi kên kênĐáp xuống bay lên, bé diều, thầy bóiCái mồng đỏ chói cao mèo hồng hoàngĐêm khuya canh tàn, chim ục, chim heo.(Vè những loại chim).
Tựu trung, vạn vật thiên nhiên đã làm cho bức tranh thể các loại của nghệ thuật và thẩm mỹ ngữ văn dân gian có những đổi thay, gồm có nét khác lạ. Dù rằng, đông đảo nét riêng ấy là do nhiều yếu tố tạo ra nhưng quan trọng không bằng lòng sự ảnh hưởng tác động của thiên nhiên.
Mặt khác, từ vạn vật thiên nhiên ngoài đời mang lại thiên nhiên trong các tác phẩm folklore là một quá trình sáng tạo nên của nhỏ người. Thiên nhiên trong folklore là thiên nhiên nghệ thuật được tạo ra từ thể hiện thái độ thẩm mĩ của bạn nghệ sĩ dân gian. Vạn vật thiên nhiên trong vốn văn hóa truyền thống dân gian Nam cỗ cũng không nằm ngoại trừ quy luật trí tuệ sáng tạo này. Vạn vật thiên nhiên nghệ thuật trong số tác phẩm folklore nghỉ ngơi Nam bộ gồm có nét riêng lúc để nó thuộc nằm với thiên nhiên nghệ thuật trong những tác phẩm folklore của Đồng bằng sông Hồng.
Rõ ràng, nhờ vào những nét riêng của xã Nam bộ, thiên nhiên hiện ra trong số tác phẩm folklore ở số đông thể loại là 1 trong những thiên nhiên của thời khai phá. Ở đây, có thể thấy thiên nhiên thẩm mỹ được nhỏ người tạo nên từ cả hai góc độ tâm lý: một, kinh sợ trước thiên nhiên hoang vu; hai, tự tin xác minh mình có thể làm chủ được nó.
Với thái độ tự tin, con người hoàn toàn có thể biến cải, thích ứng cùng với thiên nhiên, đấy chính là cơ sở bền vững và kiên cố giúp con bạn trụ lại trên mảnh đất này. Ý nghĩa bề sâu trong số những bài ca dao nói tới đặc sản của từng vùng đất, cả vùng Nam bộ là niềm tin, sự từ hào của con người dân có thể thống trị được thiên nhiên ấy. Hệ thống truyện dân gian về những bé người hoàn toàn có thể đánh được cọp (Giết cọp sinh hoạt Giồng Găng), những bảo sanh thuần hóa tính cọp (Bà mụ cọp), đoạt được được số đông loài đồ dùng (nhóm truyện Bác bố Phi) những được xuất bản từ thái độ tư tưởng này. Ngoài ra sự khác hoàn toàn trong cách biểu hiện với thiên nhiên của tín đồ dân vùng Đồng bởi sông Cửu Long và tín đồ dân khu vực Đồng bởi sông Hồng, đó là khía cạnh đó.
Thiên nhiên thẩm mỹ và nghệ thuật trong folklore của Đồng bằng sông Hồng thường có đặc điểm kỳ vĩ như gợi ra sự khác biệt:
Ai gửi em mang đến chốn nàyBên kia là núi, bên đây là sông
Trong khi đó, thiên nhiên thẩm mỹ và nghệ thuật trong folklore Nam cỗ lại không có những điểm sáng như vừa nêu. Ở đây, một vạn vật thiên nhiên hoang vắng đưa về cho con người sự choáng ngợp, tuy nhiên họ vẫn tin sẽ quản lý được. Đó là trái đất của phần đông loài vật rất khó gì gặp lại sinh sống Đồng bằng sông Cửu Long từ bây giờ như cọp bên trên bờ, cá sấu bên dưới sông, ma trong rừng. Nói về các con vật ấy, fan ta thường dẫn câu tục ngữ:
Xuống sông hốt trứng sấu, lên bờ xỉa răng cọp
Hoặc phần nhiều truyện trạng nói tới cua đinh, rùa, chim, chuột, cá sấu,… có nhiều trong kho báu folklore. Đến với phần đông tác phẩm ấy, họ dễ có cảm hứng như gặp, như sẽ thực sự sống lại thời khai thác hết sức đau buồn của rất nhiều thế hệ phụ vương ông.
Như đang nhắc ở đoạn trên, thiên nhiên nghệ thuật và thẩm mỹ trong folklore Nam bộ không lắp bó với không gian làng quê. Có thể nói, đây là nét khu vực biệt thân thiên nhiên nghệ thuật và thẩm mỹ trong folklore nam bộ, cùng thiên nhiên nghệ thuật trong folklore Bắc bộ. Đến với thiên nhiên thẩm mỹ và nghệ thuật ấy, tầm mắt của con người không bị giới hạn, bó hạn hẹp bởi đều lũy tre làng. Chú ý chung, các tác phẩm folklore hầu hết vẻ ra một chân mây khoáng đạt, đính thêm với phần lớn vùng, hầu như tỉnh rộng lớn. Truyện dân gian Nam bộ khắc họa rõ nét khung cảnh rộng lớn bao la của miệt vườn, của môi trường sông nước. Nhóm truyện liên quan đến địa danh, sản vật dụng địa phương sẽ mang đến ta thấy đầy đủ nét ấy. Kề bên truyện dân gian, thì lời vào ca dao – dân ca cũng biểu lộ được điều đó:
Ruộng đồng khoan khoái chim bayBiển hồ lai láng thả cửa cá đua
Đối cùng với văn học dân gian vùng Đồng bằng sông Cửu Long, khi tái sản xuất hình hình ảnh đồng ruộng trong vạn vật thiên nhiên nghệ thuật, bạn ta tốt tái chế tác hình ảnh “gió” để trình bày một không gian gian quánh biệt. Các tính tự chỉ tâm trạng của gió như gợi ra trước mắt fan đọc một khung cảnh thoáng đạt:
– Gió thổi rao rao lòng anh đau dạ anh đớn– Gió nhỏ nhỏ chín chiều ruột thắt
Ở đây, người ta hoàn toàn có thể cho đó là việc sáng tạo ra từ, nhưng trí tuệ sáng tạo ấy nối sát với bốn duy, nó tất yêu nằm xung quanh quan hệ thân con bạn với thiên nhiên được. Thái độ thẩm mỹ và làm đẹp con người trước vạn vật thiên nhiên đã tái sinh sản một thiên nhiên rộng rãi, thông thoáng. Rất có thể thấy, bao gồm thái độ thẩm mĩ ấy đã đưa ra quyết định sự gạn lọc và sáng tạo từ ngữ kia.
Cái mảng rõ ràng đặc trưng vào thiên nhiên thẩm mỹ và nghệ thuật trong folklore Nam bộ là thiên nhiên ấy đính thêm bó trực tiếp với môi trường xung quanh sông nước. ảnh hưởng của cảnh quan thiên nhiên tới câu hỏi tạo thành đặc điểm này của thiên nhiên nghệ thuật là rõ nhất, và trẻ trung và tràn trề sức khỏe nhất. Trước nhất là khối hệ thống hình ảnh của thiên nhiên thẩm mỹ này, đây là hệ thống sở hữu rõ dung nhan thái của vùng sông nước như: bãi, doi, vịnh, tảo lao, kênh, rạch,… xuất hiện tương đối nhiều lần vào tác phẩm. Những thành tố ngôn từ ấy rất có thể xuất hiện trong những truyện nhắc dân gian mà ngay tất cả ở nhan đề mẩu chuyện cũng bắt gặp, ví dụ điển hình như: Sự tích tảo lao ông Hổ, Sự tích rạch bà Hét, Sự tích kho bãi ông Đụng, hay như trong ca dao – dân ca, chúng ta vẫn thường hiểu được:
Bao phen quạ nói với diềuCù lao ông Chưởng có tương đối nhiều cá tôm.
Bên cạnh các thành tố ngữ điệu chỉ sông nước, là hầu như vật dụng liên quan đến sông nước của nhỏ người. Mẫu ghe, mẫu xuồng là đều vật ngay gần gũi, thân thương nhất. Nó là phương tiện chính quyết định đời sinh sống cũng như vận động sinh hoạt của con người giữa làn nước mà sông ngòi, kinh rạch dày đặc. đa số từ ngữ chỉ sự trang bị trong ca dao nam giới bộ, vừa có sắc thái địa phương vừa miêu tả chiều sâu nhấn thức về vạn vật thiên nhiên và nhỏ người ở 1 vùng khu đất lắm sông, các kênh rạch. Làm sao là ghe ngo, vỏ lãi, tắc rán, xuồng tía lá, ghe lườn, ghe mỏ vạch, ghe cui, ghe bầu,…
Đặc biệt, cần chú ý đến hệ thống từ ngữ có liên quan đến sông nước trong ca dao. Nó mang nét dung nhan thái cảnh sắc thiên nhiên rất khó có ở ca dao ở trong vùng như thế nào trên cả nước. Ngay các loại bé nước, trạng thái của sông nước hầu hết được con fan cảm thừa nhận một bí quyết chân xác, từ bỏ đó đặt tên thật thiết yếu xác: nước lớn, nước rong, nước ròng, nước rặc, nước kém, nước nhửng…
Mặc khác, thiên nhiên của môi trường thiên nhiên sông nước còn là nơi ký thác, nơi tỏ bày tâm sự của nam cô bé khi chúng ta yêu yêu mến nhau. Phần đa thành tố của môi trường xung quanh sông nước còn là chỗ dựa, được xem là nơi vật chứng để những chàng trai, cô nàng hứa hẹn, thề thốt:
Bờ sông khúc lở, khúc bồiKiếm khu vực vắng vẻ trao lời với anh
Như thế, bọn họ thấy thiên nhiên nghệ thuật trong văn hóa dân gian của người việt nam ở Nam cỗ mang đậm dấu vết của sông nước: từ khối hệ thống hình ảnh, hệ thống từ ngữ… đều minh chứng một giác quan thẩm mĩ của con người trước thiên nhiên nơi đây.
Nói đến ảnh hưởng của thiên nhiên lên văn hóa truyền thống dân gian phái mạnh bộ, tín đồ ta cũng hay xét mang đến sự tác động ảnh hưởng của sản đồ dùng thiên nhiên. Ca dao về tình cảm lứa đôi ở nam giới bộ, các hình ảnh thiên nhiên tiếp tục xuất hiện. Điều đáng quan tâm ở đây là những sản vật thiên nhiên ấy sở hữu đậm phong thái địa phương, chẳng hạn có thể kể như: cá chạch, cá lia thia, cá buồn bực trầu, cá sặc, cá rô mề…
Thân em như cá rô mềLao xao buổi chợ biết về tay ai
Hình hình ảnh thiên nhiên nghĩa là với dáng dấp của vùng đất này. Giả dụ cây đa là chỗ trai thanh gái tú sinh sống Đồng bằng phía bắc thường chọn làm điểm hẹn hò, trong những số ấy mô típ “cây nhiều – giếng nước – sảnh đình” cực kỳ đỗi quen thuộc, thì đối với ca dao Đồng bởi Nam bộ, cây bần là loại thân thuộc hơn cả:
Bần gie đóm đậu sáng sủa ngời.Lỡ duyên trên bậu trách trời sao nên
Hình hình ảnh “cây bần” mang về một hình hình ảnh mới đến ca dao trữ tình phái nam bộ. Các chị em trên Đồng bằng sông Hồng than thân, trách phận tốt mượn hình hình ảnh “tấm lụa đào”, “hạt mưa sa” bộc bạch:
Thân em như tấm lụa đàoPhất phơ giữa chợ biết vào tay ai
Các cô bé Nam cỗ thì khác, bởi cây bựa – như trên đã nói – rất thân trực thuộc với con tín đồ nơi đây cho nên việc cho mượn “trái bần” để nói tới thân phận nổi trôi, vô định của bản thân cũng là điều dễ hiểu:
Thân em như trái bần trôi.Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
Ngoài cây bần, các loại cây khác như: cây ô rô, cây mù u, cây xoa bầu… trở nên những hình ảnh nghệ thuật của bức tranh vạn vật thiên nhiên lắm dung nhan màu này. Bức tranh lắm màu nhiều sắc ấy còn gặp mặt ở truyện trạng, độc nhất vô nhị là truyện trạng Ba Phi. Đó là hình hình ảnh chiếc tàu rùa (chiếc tàu chạy cân bằng sức kéo của hàng ngàn con rùa), sẽ là cá trê sống lung tràm (mỗi lần kéo lên là cả tạ),…
Chủ thể đích thực của các sáng tác dân gian trong kho tàng văn học tập dân gian Nam cỗ là những người nông dân. Bên trên nền chung, chúng ta vẫn mang những đặc điểm của người nông dân trong tình dục với thiên nhiên. Bao gồm điều, cảnh sắc thiên nhiên vùng Đồng bởi sông Cửu Long gồm có nét riêng lẻ so với thiên nhiên ở các vùng không giống trên đất nước ta. ảnh hưởng của thiên nhiên, sự thay đổi cảnh quan thẩm mỹ và làm đẹp sẽ mang đến một thiên nhiên thẩm mỹ trong văn hóa dân gian bao gồm đường nét bắt đầu mẻ, khác lạ.
Cái đẹp mắt của thiên nhiên vàphong cảnh trong ca dao truyền thống
TS.Nguyễn Thị Kim Ngân
(Bài sẽ đăng trên tập san VHNT - 2014)
Tómtắt:
tình thương thiên nhiên, trong số ấy có tình yêucái đẹp nhất của thiên nhiên, phong cảnh là một trong những nét trông rất nổi bật trong tính cách fan Việt.Qua ca dao họ thấy đối với người dân quê, cảnh đẹp là cảnh gồm núi bao gồm sông,có sơn bao gồm thủy , đánh thủy hài hòa, giang sơn uốn lượn mềm mại, cảnh đồ dùng luânchuyển, hoạt động, tràn đầy sinh khí cùng sức sống tuy thế cũng đầy tình tứ, gắn thêm bótương thông với nhỏ người. Cảnh quan ấy ở bên cạnh hình dáng vẻ uyển đưa và tươi tắn,hữu tình, còn là một tượng trưng của nóng no, hạnh phúc. Trong thẩm mỹ của tín đồ dânquê, cái đẹp và cái có lợi không sa thải nhau mà gắn chặt cùng với nhau.
Rung đụng trước vẻ đẹp mắt thiên nhiên là 1 trong những bộphận trong khiếp nghiệm thẩm mỹ và làm đẹp của bé người. Tìm hiểu những rung hễ ấy quaca dao truyền thống lâu đời cũng là 1 trong những cách tiếp cận phiên bản sắc văn hóa truyền thống của bạn Việt.
Abstract:
The
Beauty of Nature & Landscape in Traditional Ca Dao (folksongs or Popular Songs)
The love for Nature, especially the love for the beauty of natureis an outstanding characteristic of the Vietnamese. We can find out the beauty oflandscape that the rural peopleappreciate, reflected in Ca Dao, is thescenery with mountains & rivers, standing together harmoniously picturesque , rivers meandering subtly aroundmountains, natural scenery keepingoperation alternative , full of energy & vitality, but connectively agreeable with the humans. It is the natural landscape that is not only a description of images flexible,fresh & lovely, but also asymbol of anabundance of a happy life. In thelight of rural people’s aesthetics , thebeauty and the usefulness areimpossible lớn exclude but to closely bind khổng lồ each other .
Throbbing with emotion before the beauty of
Nature is a part of experience ofhuman aesthetics. Striving tohave an understanding of the throbbingpulse through traditional Ca Daois a way we can access the Viet ‘s cultural identity .
mỗi dântộc tồn tại đều sở hữu diện mạo riêng biệt của mình. Dung mạo ấy thường biểu hiện rõ rệt nhấttrong văn hóa, có nghĩa là trong biện pháp sinh hoạt, giải pháp ứng xử của con bạn trongquan hệ với bao gồm mình, với tự nhiên và thoải mái và với làng hội. “Văn hóa là khối hệ thống ứng xử của con bạn với thiên nhiên và xóm hội,trong vận động sinh tồn và cách tân và phát triển của mình” (Hà Văn Tấn) (1). Trong diệnmạo ấy bao gồm nét độc đáo, chỉ riêng dân tộc bản địa có, nhưng cũng có những đường nét giốnghoặc gần cận với các dân tộc khác. Phân tích diện mạo hay phiên bản sắc văn hóa dântộc trước tiên không phải đi tìm kiếm cho được nét khác biệt của dân tộc bản địa mình cùng với dântộc khác, bởi điều này đòi hỏi sự gọi biết cực kỳ lớn, mà chính là nhận diện chođược chân dung văn hóa truyền thống của dân tộc bản địa mình, xác định cho được hầu hết nét trông rất nổi bật đãtạo nên diện mạo văn hóa của dân tộc.
phiên bản sắcvăn hóa của dân tộc bản địa được cấu thành từ nhiều yếu tố, trong số ấy có thị hiếu thẩm mỹ,quan niệm về mẫu đẹp. Sáng tác dân gian là một trong căn cứ xứng đáng tin cậy, phụ thuộc đócó thể nhận thấy phần nào đặc điểm ý thức thẩm mỹ của người Việt. Tìm hiểu cái đẹptrong ca dao là một trong cách tiếp cận, một nhỏ đường nhằm đến mục tiêu nhận thức đầyđủ rộng tính cách của người việt và xa hơn là diện mạo của văn hóa truyền thống dân tộc.
Trongca dao truyền thống, bọn chúng ta phát hiện rất các câu có chữ“Đẹp”:
Mặn nồng một vẻ thiên nhiên
Đất ta cảnh đẹp nhất càng quan sát càng say. (2)
* *
*
Gia Lâm tất cả đất Cổ Bi
Muôn đời cảnh đẹp nhất còn ghi rành rành.
* *
*
Tương truyền đây khu đất đế kinh
Bao nhiêu cảnh đẹp danh tiếng trong ngoài.
* *
*
Chẳng vui cũng thể hội Thầy
Chẳng đẹp cũng thể hồ tây xứ Đoài.
* *
*
Giao tự lắm bãi nhiều doi
Lắm con gái đẹp những nơi nên lòng.
* *
*
Nhất đẹp đàn bà Bù Nâu
Cứng cỏi Đanh Xá, cơ ước Quyển Sơn.
* *
*
Gái Dự Quần đẹp như hoa lí
Trai thanh tân gồm ý mà theo.
Nếu coi chữ “Đẹp” đồng nghĩa tương quan với chữ“Xinh” thì số lượng những câuca dao dạng này còn tạo thêm rất lớn:
Trúc xinh trúc mọc đầu đình
Em xinh em đứng một mình cũng xinh.
* *
*
Nhất quế nhị lan
Nhất xinh, tốt nhất lịch chí lý trămchiều.
* *
*
Gặp em thấy khéo mồm cười
Thấy xinh bé mắt, thấy tươi má hồng.
Có thể nói dòng Đẹp là một xúc cảm lớntrong thơ ca trữ tình dân gian bạn Việt. Cuộc sống thường ngày lao đụng cực nhọc, vất vảkhông có tác dụng thui chột cảm giác thẩm mỹ của người dân quê, không làm mất đi đi nhữngrung động về vẻ đẹp nhất của cảnh trang bị và con người bắt gặp hằng ngày. Rung cồn ấycó khi tự phát thành giờ đồng hồ kêu vui:
Do Xuyên rất đẹp lắm ai ơi
Có về địa điểm đó cho tôi về cùng.
Nhưng thỉnh thoảng chỉ biểu hiện trong cái nhìn trìu mến, yêuthương cùng với cảnhvật:
Làng tôi có lũy tre xanh
Có sông Tô kế hoạch uốn quanh xã làng.
* *
*
Nhác trông cảnh sắc vui thay
Báo Bồng tất cả phải chốn này tốt không.
Trong trả cảnh giang sơn nông nghiệplạc hậu, thiên tai đe dọa, làm cảm thấy không được ăn, đói no thất thường, cuộc sống laođộng một nắng nhì sương, giữ đến được ánh nhìn yêu đời và đều rung rượu cồn vô tưnhư vậy quả thật đáng quý. Đó phù hợp cũng là 1 nét tính giải pháp của fan Việt?
Phải chăng tình yêu cái đẹp ấy là trong số những cội nguồn của sự mến mộvăn chương của tín đồ Việt, duy nhất là đối với thơ ca, sự ngưỡng mộ mà Nguyễn Bỉnh
Khiêm thì gọi là “bệnh yêu thơ” không trị được, còn Ngô
Thì Sĩ thì điện thoại tư vấn là căn bệnh “nghiện thơ” cùng chính điều này đã làmcho nước ta thành“một nước thơ” như lời Ngô Thì Nhậm nói khi bànthơ cùng với Phan HuyÍch (3). Hợp lý tình yêu cái đẹp ấy cókhi sẽ dẫn mang đến việc tạo nên nét “văn chương phù hoa” trong tính cách tín đồ Việt,như thừa nhận xét của Đào Duy Anh?(4).
Trong ca dao, những cảm hứng về mẫu đẹpbắt nguồn trước nhất từ bức tranh vạn vật thiên nhiên và phong cảnh. Có tương đối nhiều câuchữ “Đẹp” đi liền với “Cảnh”:
Vọng Phu cảnh đẹp núi Nhồi
Có fan chinh phụ phương trời đăm đăm.
* *
*
Đường như thế nào vui bằng đường Thượng Tứ
Cảnh mô đẹp bằng núi Ngự, sông
Hương.
Cảnh ở đây hoàn toàn có thể là cảnh thiên nhiênnhư hòn Vọng Phu, núi Nhồi, như sông hương núi Ngự, nhưng mà cũng có thể là cánhđồng, xóm quê, bến nước, con đò, tức là cảnh sinh sống đó tự nhiên và con bạn gắnvới nhau thân thiết, ngay sát gũi:
Thanh Trì cảnh đẹp bạn đông
Có cây sáo trúc bên đồng lúa xanh.
* *
*
Đại Hoàng phong cảnh hữu tình
Của nhiều, khu đất rộng, gái xinh trai tài.
Cảnh hay phong cảnh đi vào ca dao phổbiến duy nhất trong tư trường hợp. Thứ nhất là trong những câu bắt đầu (5):
Nước sông Gianh vừa trong vừa mát
Truông Quảng Bình nhỏ cát dễ dàng đi.
Dang tay ngứt đọt từ bỏ bi
Cho lòng mặt nớ bên ni kết nguyền.
hay:
Trăng tột đỉnh núi trăng mờ
Mình yêu ta thực xuất xắc là ghét nghịch ?
Thứ hai là trong số những câu nhắc chuyện trọng điểm tình, ở đó cảnh là môi trường gặp gỡ, là địa điểm tình tự, hóng đợi, ghi nhớ nhung, nơidiễn ra mẩu chuyện yêu đương:
Nước sông sơn vừa vào vừa mát
Em xịt thuyền đỗ gần kề thuyền anh
Dừng chèo mong tỏ tâm tình
Sông bao nhiêu nước thương mình bấynhiêu
* *
*
Đêm khuya trăng lệch trời trong
Muốn trao duyên với bạn sợ lòng chị em cha
Thứ ba, trong số những câu ca giới thiệu về quêhương xứ sở:
Ai về đến huyện Đông Anh
Ghé xem cảnh quan Loa Thành Thục
Vương…
* *
*
Dạo xem cảnh quan trời mây
Lô, Đà, Tam Đảo cũng xoay đầu về.
Thứ tư, cảnh như đối tượng người tiêu dùng của sự thưởng thứcthẩm mỹ:
Gió đưa, đưa lướt chòm thông
Gió cất cánh thông cỗi như lồng nhẵn ngân
Suối trong leo lẻo bên trên ngàn
Kìa nhỏ chim Phượng soi có tác dụng suối trong.
hay:
Ai trải qua phố khoa Trường
Dừng chân ngắm cảnh núi rừng xanh xanh
Dòng sông uốn khúc tung quanh
Trên con đường cái khủng bộ hành ngược xuôi.
Rõ ràng trong trường phù hợp thứ tứ này,thiên nhiên cùng cảnh thứ hiện ra chưa hẳn như những đối tượng người dùng sở chỉ (reference), ám chỉ hay gửi đẩy, mà lại làđối tượng của sự chiêm ngưỡng thuần túy. Điều này rất đáng chú ý, nó chứng tỏca dao truyền thống không chỉ có chứa đựng tâm tư nguyện vọng và kinh nghiệm tay nghề sống ủa fan dânquê hơn nữa thể hiện hầu hết rung cồn thẩm mỹ, tình yêu của họ với nét đẹp củathiên nhiên cùng cảnh trang bị xung quanh.
Đặc điểm cơ bạn dạng của cảm giác thẩm mỹ làtính vô tư. Đứng trước một cảnh vật người ta hoàn toàn có thể có nhiều cảm hứng khác nhau,nhưng chỉ bao giờ cảm xúc thoát ra khỏi những thân yêu về chân thành và ý nghĩa hay quý giá thựctế của đối tượng người tiêu dùng và chỉ tập trung vào hình dáng, color và sự chuyển động củanó thì cảm hứng đó mới được xem là cảm giác thẩm mỹ. Trong ca dao bọn họ bắtgặp rất nhiều lần hầu như rung động thẩm mỹ và làm đẹp như vậy:
Chiều chiều ra đứng nơi bắt đầu cây
Trong chim bay liệng, trông mây ngangtrời
Trông xa rất xa xa vời
Những non thuộc nước, đa số đồi thuộc cây.
* *
*
Trời xanh bên dưới nước cũng xanh
Trên non gió thổi bên dưới gành sóng xao.
Có điều cần lưu ý là vào ca dao nhưđã nói làm việc trên, đối tượng người sử dụng gây nên cảm xúc thẩm mỹ ko chì là thiên nhiên mànhiều lúc còn là hầu như cảnh vật do con tín đồ tạo nên, lắp bó với cuộc sống củahọ:
Mênh mông biển lúa xanh rờn
Tháp cao sừng sững trăng vờn láng cau
Một vùng phong tiền cảnh sau
Bức tranh thiên cổ đượm màu sắc giang san.
* *
*
Thanh Trì cảnh đẹp tín đồ đông
Có cây sáo trúc bên đồnglúa xanh.
Điều này trọn vẹn dễ hiểu. Cuộc sốngcủa tín đồ nông dânvốn thêm chặt với thiên nhiên, vì vậy vẻ rất đẹp củathiên nhiên cũng gắn thêm chặt với sinh hoạt của con người. Nét đẹp của phong cảnh có lúc làvẻ đẹp của núi, sông, suối khe thuần túy, nhưng nhiều khi là cánh đồng, là bếnsông, là tuyến phố người hỗ tương đông vui. Vào ý thức của tín đồ nông dân, cảmxúc thẩm mỹ và làm đẹp không bắt buộc lúc nào thì cũng tồn tại chủ quyền mà thường pha trộn, xen lẫnvới những cảm hứng khác, độc nhất vô nhị là cảm giác về cái bao gồm ích. Điều này phản nghịch ánh hết sức rõtrong phần đa câu ca dao tất cả chữ “Đẹp” tương quan đến phong cảnh:
Đường về Đông Việt loanh quanh
Đồng xanh làng đẹp mắt như tranh họa đồ.
Vẻ đẹp nhất của quê nhà ở phía trên gắn với cánhđồng lúa xanh có tương lai một mùa gặt no ấm, tức là gắn với xúc cảm về sự sungtúc, cùng với cái bao gồm ích.
Sự pha trộn giữa xúc cảm thẩm mỹ cùng cảmgiác về cái gồm lợi biểu thị đặc biệt rõ rệt trong những câu thơ về dòng sông ởlàng quê. Một mặt bạn dân quê rất thương yêu vẻ rất đẹp của cái sông với hình dánguốn cong thướt tha của nó:
Làng tôi bao gồm lũy tre xanh
Có sông Tô kế hoạch uốn quanh làng làng…
Hỡi cô thắt bao sườn lưng xanh
Có về vạn phúc hà đông với anh thì về
Vạn Phúc có cội bờ đề
Có sông uốn khúc gồm nghề cù tơ.
Trong thị hiếu thẩm mỹ và làm đẹp của người Việt,đường cong uyển đưa này in dấu khôn cùng đậm nét:
Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ…
Sông đánh một dải lượn vòng
Ấy nơi liệt nữ hero giáng sinh
Sông Hồng uốn khúc tung quanh
Giai khả năng tử danh tiếng trong ngoài.
Mặt khác, vẻ đẹp của con sông có đượckhông chỉ do dáng vẻ của nó ngoại giả nhờ nơi nó có giá trị “tắm mát”.
Làng Chợ đẹp lắm ai ơi
Sông sâu vệ sinh mát bên trên đồi nương ngô
Vùng Bưởi bao gồm lịch, bao gồm lề
Có sông rửa ráy mát gồm nghề seo can
Cô kia thắt bao lưng xanh
Có về yên ổn Mĩ với anh thì về
Yên Mĩ anh có rất nhiều tre
Có sông tắm non có nghề trồng ngô.
Long tự hào của tín đồ dân quê về vẻ rất đẹp của dòng sông với những đường đường nét uốn lượn tự nhiên và thoải mái cùng cùng với công dụngtắm đuối của nó cũng như như lời khen ngợi cô làng mạc nữ vừa đẹp người vừa đẹpnết:
Thấy em đẹp mắt nói đẹp cười
Đẹp siêu mẫu nết, lại tươi răng vàng
Nhất đẹp mắt là gái xã Cầu
Khéo nạp năng lượng khéo mặc, khéo hầu chị em cha.
Thẩm mỹ của người việt xưa là vậy. Cáiđẹp vừa gồm tính độc lập nhưng cũng vừa gắn với dòng Lợi, dòng Đức. Con sông uốnkhúc cũng đẹp, sông tắm đuối cũng đẹp, cả hai các đẹp. Người có làn da trắngcũng đẹp, tín đồ nết mãng cầu cũng đẹp, cả hai phần nhiều được khen là Đẹp. Cái đẹp vừa cócái riêng rẽ (như là phẩm chất về hình thức) vừa gồm cái thông thường (như tổng thích hợp của cảhình thức và ý nghĩa) – kia là ý niệm về nét đẹp rất thịnh hành trong ca daotruyền thống và chắc rằng cũng cả vào dân gian nói chung.
Bức tranh thiên nhiên và phong cảnhlàng quê là nơi bắt đầu nguồn của không ít rung động thẩm mỹ trong ca dao. Khảo sát điều tra sự lắpđi thêm lại của các cảnh đồ dùng trực tiếp khơi dậy những cảm giác ấy, bọn chúng tathấy bao hàm điểm đáng chăm chú sau đây.
Vẻ rất đẹp của cảnh núi – sông. Vào ca dao, “nước”, “non”, “sông”, “núi” là mọi từ bao gồm tần số mở ra rấtcao. Điều này cũng dễ hiểu, bởi vì nước ta tất cả địa hình phức tạp, nhiều núi,nhiều sông, núi với sông gắn thêm chặt với đời sống nhỏ người, phải núi sông đi vào cadao những cũng không tồn tại gì đặc biệt. Đáng chú ý là sống chỗ, trong tương đối nhiều câu cadao, núi – sông thường kèm theo với nhau, tạo cho một phong cảnh quyến rũ xúcthẩm mỹ:
Sông Tuần một dãy nông sờ
Hàm Rồng một dãy lờ mờ núi cao
Vui cố kỉnh núi thẳm nông sâu
Thuyền đi hai dãy như sao hôm rằm
* *
*
Đường mô vui bởi đường Thượng Tứ
Cảnh mô đẹp bởi cảnh núiNgự, sôngHương
Có siêu nhiềucâu ca dao vào đó núi – sông đi với nhau làm cho một hình ảnh thống nhất về vẻđẹp của thiên nhiên:
Núi Truồi ai đắp mà cao
Sông Gianh ai bới ai đào nhưng sâu.
* *
*
Ai ơi đứng lại mà lại trông
Kìa núi Tam Đảo, kìa sông Tam
Kì.
Dường như vào cảm thức dân gian, núichỉ rất đẹp khi có sông cùng sông chỉ đẹp nhất khi đi cùng với núi. Sông với núi kết hợp thànhmột đôi SƠN THỦY như 1 nguồn cảm xúc của tình yêu xuất xắc của lòng từ bỏ hào về quêhương:
Sáng trăng đi dạo cẳng đi chơi
Dạo miền sơn thủy là nơi hữu tình.
* *
*
Nhìn xem cảnh sắc làng ta
Có sơn có thủy bao la hữu tình.
Từ hai bạn trẻ núi sông, đánh thủy này đãhình thành nên hình tượng nước non thông dụng trong ca dao:
Non kia ai đắp nhưng cao
Sông kia ai bới ai đào nhưng mà sâu
Nước non là nước non trời
Ai phân được nước ai dời được non.
Nước biếc non xanh trở thành tín hiệu của vẻ đẹp phongcảnh, thành niềm tự hào về nét xinh của mỗi vùng quê:
Đường vô xứ Nghệ quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ.
* *
*
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh
Đền Hùng Phú thọ nước biếc non xanh hữu tình.
Vì sao trong ca dao cái đẹp của phongcảnh thường đính với hình tượng “núi sông”,“sơn thủy”, “nước non”, “non xanh nước biếc”? Ở đây bao gồm thể có không ít cáchgiải phù hợp khác nhau. Trước hết họ thấy trong sâu thẳm ý thức con người,những gì hài hòa và hợp lý thường là cơ sở tạo nên cảm giác đẹp, dễ chịu, ưa thích. Trongtư duy phương Đông, hài hòa và hợp lý lớn tuyệt nhất là hài hòa và hợp lý giữa Âm cùng Dương. Trường đoản cú cặp hàihòa Âm – Dương vẫn đẻ ra vô số cặp hài hòa và hợp lý khác, thông dụng nhất là phần đông cặp hàihòa mang ý nghĩa cân đối, đối xứng như kiểu: ngày – đêm, bên trên – dưới, vào –ngoài, lên – xuống, trưa - tối v.v... Trong ca dao có khá nhiều câu thơ thểhiện nét tư duy ấy:
Thương em như lá đài bi
Ngày thì dãi nắng, đêm thì dầm sương.
* *
*
Một người trên núi non Bồng
Một người dưới biển dốc lòng chờnhau.
* *
*
Ngược xuôi lên thácxuống ghềnh
Chim kêu mặt nọ, vượn trèo bênkia.
Núi - sông sở dĩ biến hóa biểu tượngcủa vẻ đẹp mắt phong cảnh cũng chính vì nó là cặp hài hòa và hợp lý lớn nhất, rõ ràng nhất, huống chingoài điều ấy ra, ở việt nam núi - sông vốn gắn thêm bó nghiêm ngặt với cuộc sống củacon người, mọi công việc làm ăn, đói no, đa số sinh hoạt vui bi thiết đều đính thêm vớisông, với núi; sông núi khôn xiết gần gũi, thân thiết với con người. Tất cả điều đólàm mang lại sông núi dễ dàng trở thành hình tượng tiêu biểu của cái đẹp phong cảnhthường được nhắc đến trong ca dao.
Ngoài ra, tại chỗ này cũng còn một lí vì chưng nữa.Sở dĩ ca dao tả cảnh sắc thường nói tới sơn - thủy, nước - non có lẽ rằng một phầnvì theo quan tiền niệm cổ điển của phương Đông, nhà nước là cốt tủy của sự sống, núikhông thể thiếu thốn sông, sông cần phải có núi, thiếu 1 trong các hai mẫu đó, sự sốngkhông tồn tại, như dương thiếu hụt âm, âm không có dương. Hình ảnh sông núi bênnhau bởi thế trở thành tượng trưng mang lại vẻ đẹp nhất của vũ trụ, của đất trời. Để giảithích vị sao tranh đánh thủy trung hoa thường vẽ cảnh núi sông, danh họa đời Bắc
Tống Quách Hy sẽ viết: “…núi bao gồm sông thì sinh động, có cây cối thì đẹp nhất tươi, cókhói mây thì mỹ lệ. Sông đem núi có tác dụng khuôn mặt, lấy đình, tạ làm vui mắt, lấyngười câu cá làm tinh thần. Cho nên vì thế sông có núi thì đẹp… Đó là sự bố trí củanúi sông”(6). Trong ý nghĩa ấy nói theo cách khác những câu ca dao về vạn vật thiên nhiên lànhững bức ảnh sơn thủy.
Bên cạnh “sơn thủy”,”nước non” khi kể đến phong cảnh,trong ca dao còn thường gặp gỡ hai chữ “hữu tình”:
Nhìn xem phong cảnh làng ta
Có sơn, bao gồm thủy bao la hữu tình.
* *
*
Sáng trăng dạo cẳng đi chơi
Dạo miền tô thủy là vị trí hữu tình.
Ở trên đây vẻ rất đẹp của tô thủy không chỉ là cònlà vẻ rất đẹp của sự hợp lý như thực chất của sự sống cơ mà còn mang một sắc thái khác – nhan sắc tháicủa tình yêu. Cảnh quan là cảnh phải có tình. Tình ở chỗ này trước hết là tình yêulứa đôi, bao gồm sơn có thủy, có mình bao gồm ta. Sơn thủy chính vì đẹp vị nó tượng trưng đến tình yêu, tượng trưng đến hình hình ảnh người nam nhi và cô gái cho sự sống gồm cặp bao gồm đôi:
Nước non, nước non khơi chừng
Ái ân song chữ, xin chớ xa nhau.
Chính từ cảm giác về vẻ đẹp mắt của nướcnon như biểu tượng của tình cảm trong ca dao, Tản Đà đã viết nên bài bác “Thề nonnước” nổi tiếng:
Nước non nặng trĩu một lời thề
Nước đi đi mãi ko về cùng non…
Như họ thấy cảnh quan là cảnh “hữu tình”. Tuy nhiên “hữu tình” chưa phải chỉ là đẹp. “Hữu tình” cũng chưa hẳn chỉ lắp với tình yêu:
Ở đây sơn thủy hữu tình
Có thuyền, gồm bến, bao gồm mình có ta.
* *
*
Đại Hoàng cảnh sắc hữutình
Của nhiều đất rộng, gái xinh, trai tài.
* *
*
Kim Liên phong cảnh hữutình
Dương cơ cũng lịch, địa hìnhcũng vui.
“Hữu tình” còn gắn thêm với hạnh phúc, no ấm, cùng với độphì nhiêu của đất đai, với cuộc sống tấp nập với với chính vì sự hiện diện đẹp nhất đẽcủa con người. Ví dụ cả ở đây thẩm mỹ của dân gian rất nhất quán: loại đẹpluôn đính thêm với cái tất cả ích. Nhưng ở chỗ này cũng cho thấy một nét tính giải pháp nữa củangười Việt, đó là coi trọng chữ tình. Cảnh quí chưa hẳn chỉ đẹp nhưng mà còn phải hữutình, xuất xắc nói phương pháp khác, đẹp là cần hữu tình, khen một cảnh quan “hữu tình” thì không chỉ là khen nó mỹmiều ngoài ra khen nó bởi nó gợi ra những liên quan về tìnhyêu hoặc cuộc sống no ấm. Chữ tình này là một điểm sáng nổi bật trong tính cáchngười Việt, diễn tả cả trong thị hiếu thẩm mỹ, trong tình yêu, trong cuộc sốngvà do đó cả vào văn học, vào ca dao:
Yêu nhau căn dặn đủ điều
Càng say về nết, càng yêu vị tình
* *
*
Sống nhưng chẳng có chữ tình
Thì em cũng quyết liều mình cho xong.
Tìm hiểu điểm sáng của vạn vật thiên nhiên vàphong cảnh như đầu đuôi của cảm xúc về nét đẹp trong ca dao, bọn họ thấynhững cảnh “hữu tình” thường xuyên là nhữngcảnh động:
Ở đây phong cảnh vui thay
Trên chợ bên dưới bến lại có gốc cây hữu tình.
* *
*
Trên trời gồm đám mây vàng
Bên sông nước rã có bạn nữ quay tơ.
Người dân quê tuy cuộc sống vất vả, có tác dụng lụng rất nhọc, hứng chịu đủ kết quả thiên tai cùng bấtcông xã hội, nhưng nhìn chung cái nhìn của mình về cuộcsống vẫn trong sáng, ngấm đượm lòng yêu thương thiên nhiên, yêu đời. Không có cái chú ý ấy cấp thiết ngắm với vui vớiphong cảnh quê hương. Thú vui ấy tạo cho cảnh thiết bị trở buộc phải sống động, linhhoạt, tràn đầy sinh khí:
Trời xanh dưới nước cũng xanh
Trên non gió thổi bên dưới gành sóng xao.
* *
*
Vì mây cho núi lên trời
Vì cơn gió thổi hoa cười với trăng…
* *
*
Làng tôi tất cả lũy tre xanh
Có sông Tô định kỳ uốn quanh thôn làng
Bên bờ vải nhãn nhị làng
Dưới sông cá lội từng bọn tung tăng.
Thị hiếu thẩm mỹ dân gian thể hiện ở đâykhông chỉ biểu thị cái nhìn sáng sủa về cuộc sống. Trong gốc rễ sâu xa, nó gắnliền cùng với vũ trụ quan lại của fan dân quê, với ý niệm thô sơ về từ bỏ nhiên, coi sựsinh trưởng và chuyên chở của vạn vật là sự việc sống và phiên bản thân sự sống đã là đẹp. Đốivới tín đồ dân quê, quả thật “cái rất đẹp làcuộc sống”. “Trên một mức độ làm sao đó,cây xào xạc, cành lá đu đưa, lá cây run rẩn cũng có tác dụng ta nghĩ đến cuộc sống thường ngày củacon người… Một cảnh quan đẹp là khi nó bao gồm hoạt khí”(7). Loại “hoạt khí”toát lên từ cảnh gió thổi, sóng xao, hoa cười, cá lội tung tăng minh chứng phongcảnh trong những câu ca dao trên tràn đầy sự sống và cho nên vì thế theo thểm mỹ củanhững fan dân quê, nó cũng tràn trề cái đẹp.
Điều này đến phép họ giải thíchthêm một điểm sáng nữa của vạn vật thiên nhiên và cảnh sắc trong ca dao – đó là vì saotrong ca dao thường phát hiện rất các màu xanh:
Làng tôi gồm lũy tre xanh
Có sông Tô định kỳ uốn quanh buôn bản làng.
**
*
Cát thiết yếu có cây nhiều xanh
Có đường cái lớn chạy xoay quanh trong làng.
**
*
Dừa xanh bên trên bến hai hang
Dừa từng nào trái thương đại trượng phu bấy nhiêu.
Không chỉ “rau xanh”(concò lội bãi rau xanh/ Đắng cay chịuvậy than rằng thuộc ai) mà còn tồn tại “sen xanh”(Xuốngđầm ngắt lá sen xanh/ Thấy chim loanphượng đỗ cành xoan nâu), “nải chuối xanh”(Lọngvàng che nải chuối xanh/ nuối tiếc conchim phượng đậu nhành tre khô), rồi mang đến “đồng xanh”(Đườngvề Đông Việt loanh quanh/ Đồng xanhlàng rất đẹp như tranh họa đồ), “rừng xanh”(Muốntắm mát xuống ngọn sông Đào/ Muốn nạp năng lượng sim chin thì vào rừng xanh), “núi xanh”(Chim khôn cất cánh lượn ngang trời/ vào non non biếc, trông tín đồ người xa).
Đáng chú ý là không những đồng xanh, rừngxanh, mà cả biển cũng xanh, trời cũng xanh, mây xanh, sông xanh, nước xanh, hồxanh, mang lại chim cũng xanh:
Rừng xanh cả biển cũng xanh
Để coi cây quế ngả cành về đâu.
* *
*
Trên trời có đám mây xanh
Có cành hoa lí, bao gồm nhành chủng loại đơn.
* *
*
Sông xanh yên bình nước đầy
Tình thông thường hai chữ nghĩa này giao hoan.
**
*
Ai đi qua đò bao gồm biết
Dòng nước vào xanh biết là bao.
**
*
Con chim nhạn xanh xếp cánhbay chuyền
Phận em là gái thuyền quyên má đào.
Sự đậm quánh của blue color trong ca dao rõràng là sự việc phản ánh màu sắc của thiên nhiên nước ta, một vùng đất nhiệt đới có nhiềucây xanh, các rừng, những cánh đồng trồng lúa và có bờ biển dài tự Bắc cho Nam.Nhưng chưa phải chỉ như vậy. Cây xanh, đồng xanh, rừng xanh luôn luôn là biểutượng của sự sinh trưởng, tốt tươi, trù phú. Màu xanh ở đây không những là màucủa vạn vật thiên nhiên mà còn là một màu của việc sống. Màu xanh lá cây trở thành tượng trưng chovẻ rất đẹp của tự nhiên và thoải mái tràn đầy mức độ sống. Màu xanh da trời cũng biểu đạt cái nhìn tươimới, yêu thương đời của người dân quê so với phong cảnh thiên nhiên, biểu lộ một nétđáng yêu trong thẩm mỹ dân gian. Bao gồm cái màu xanh da trời ấy và cùng rất nó là nhữngrung động thẩm mỹ chứa đầy tình thương sự sống đã đến sáng tác của văn chươngbác học làm cho câu thơ có đậm chất thẩm mỹ dân gian:
Cỏ xanh như khói bến Xuân tươi
Lại có mưa Xuân vỗ nước trời.
(Nguyễn Trãi)
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê white điểm một vài bông hoa.
(Nguyễn Du)
Sóng cỏ xanhtươi gợn cho tới trời.
(Hàn khoác Tử)
Cái đẹp mắt thiênnhiên là nguồn cảm giác lớn của ca dao. Nó là cái đẹp đầu tiên, nét đẹp cótrước. Người dân có đẹp thì người cũng chỉ với một thành phần của trường đoản cú nhiên: “Người tahoa đất”. Trong thẩm mỹ dân gian vẻ đẹp mắt của con tín đồ và vạn vật thiên nhiên hòa vớinhau, trang trí cho nhau, nhưng bên cạnh đó cái đẹp mắt của vạn vật thiên nhiên vẫn cao hơn,như là thước đo, như là chuẩn chỉnh mực:
Thấy em mắtphượng môi son
Mày ngài datuyết đào non trên cành.
Điều này giảithích bởi sao trong ca dao vẻ đẹp nhất của con bạn thường được ví với cây, với lá,với hoa:
Em như dòng búphoa hồng
Anh giơ taymuốn bẻ về bồng nâng niu.
* *
*
Gái Dự Quần đẹpnhư hoa lí
Trai thanh tâncó ý cơ mà theo.
* *
*
Nhác trông thấymột nhẵn người
Răng black nhưngnhức, miệng cười như hoa.
Vẻ đẹp củathiên nhiên ngập cả trong ca dao, hiện hữu trên phong cảnh, trên dáng vẻ vàkhuôn mặt con người. Thái độ đối với cái rất đẹp của vạn vật thiên nhiên ấy vừa phản ảnh vũtrụ quan tiền thô sơ của tín đồ dân quê coi con người và thiên nhiên như là một, vừanói lên tình thương của họ so với thiên nhiên, một tình yêu vừa có ý nghĩa mỹ họcsâu sắc, vừa chứa đựng đựng trong nó một thị lực về môi trường thiên nhiên rất nhân bản vàhiện đại.
Tìmhiểu nét đẹp của vạn vật thiên nhiên và phong cảnh trong ca dao chính là tìm hiểu cáchcon fan cảm thừa nhận vẻ đẹp của nhân loại xung quanh, tìm hiểu điểm lưu ý của nhữngrung động thẩm mỹ và làm đẹp đã giữ lại dấu vệt trong cách áp dụng từ ngữ, hình ảnh, trongcách đề cao, khen ngợi những cảnh vật được ưa thích. Trường đoản cú những điều tra khảo sát bước đầutrên đây, chúng ta thấy tình cảm thiên nhiên, trong các số ấy có yêu cái đẹp của thiênnhiên, phong cảnh là 1 nét rất nổi bật trong tính cách bạn Việt. Đối với ngườidân quê, cảnh đẹp là cảnh gồm sơn bao gồm thủy, đất nước hài hòa, núi sông uốn lượngmềm mại, cảnh thứ luân chuyển, hoạt động, tràn trề sinh khí cùng sức sống (“xanh tươi”) tuy nhiên cũng đầy tình tứ, gắnbó, tương thông cùng với con fan (“hữu tình”). Cảnh quan ấy cạnh bên hình dáng uyểnchuyển và màu sắc tươi tắn còn là một hình ảnh của nóng no, hạnh phúc. Vào thẩm mỹcủa bạn dân quê,cái đẹp cùng cái hữu dụng không sa thải nhau mà gắn chặtvới nhau.
Nghệthuật là địa điểm tập trung tối đa quan hệ thẩm mỹ của con tín đồ với hiện tại thực,nhưng mẫu đẹp không chỉ có có vào nghệ thuật. Cáiđẹp bao gồm cả trong thiên nhiên trong phong cảnh. Rung động trước vẻ đẹp mắt của thiênnhiên là một thành phần trong tởm nghiệm thẩm mỹ và làm đẹp của con người. Tò mò nhữngrung động thẩm mỹ thể hiện nay qua ca dao truyền thống cũng là một trong những cách tiếp cậnbản sắc văn hóa truyền thống của người việt nam và tò mò cái đẹp mắt của nghệ thuật. “Mỹ học tập tựnhiên đã cho bọn họ những cơ sở cần thiết để thành lập triết học nghệ thuật”(8).
·Chú thích:
(1) Hà Văn Tấn – bản sắc vănhóa Việt cổ, vào sách: “Đến với lịch sử dân tộc Văn hóa Việt Nam”, Nxb. Hội đơn vị Văn, 2005, trang151.
(2) Ca dao trích dẫn được mang từ cỗ sách: Nguyễn Xuân Kính,Kho tàng ca dao người việt (2 tập), Nxb. Văn hóa truyền thống Thông tin, 2001.
(3) Từ vào di sản… Nxb. Tác phẩm mới, HN, 1981, trang32,62,76.
(4) Đào Duy Anh, vn văn hóa sử cương, Nxb. Bốnphương, HN, 1951, trang 22.
(5) coi Đinh Gia Khánh: Câu mở màn trong ca dao,…. .
(6) Theo Lưu cương cứng Kỷ - Phạm Minh Hoa: Chu Dịch cùng Mỹ học, Nxb văn hóa truyền thống – Thông tin, HN, 2002, trang 46.
(7)N.G. Tchernyishevxki. Quan lại hệ thẩm mỹ và làm đẹp của nghệ thuật với hiện tại thực. Nxb. Vănhóa – Nghệ thuật, HN, 1962, trang 27,28.
Xem thêm: Tổng Hợp Những Câu Lí Luận Văn Học Hay, Những Câu Lí Luận Văn Học Dùng Làm Văn
(8) Vladimir Soloviev: Cáiđẹp trong thiên nhiên, trong sách “Siêu lý tình yêu” (Phạm Vĩnh Cư dịch), Nxb. Tri Thức, Hà Nội, tập 3, trang 9.