Hai nền văn hóa truyền thống khảo cổ Sa Hùynh và Đồng Nai đều phải có niên đại khoảng chừng 3500 mang lại 2000 năm bí quyết ngày nay. Cùng với văn hóa Đông Sơn, ba nền văn hóa truyền thống này đang trở thành 3 trung tâm văn hóa thời kim loại trên quốc gia ta, vừa bao gồm nét tầm thường nhưng đồng thời cũng có những đặc thù khác biệt, làm ra sự đa dạng của những khoanh vùng văn hóa tộc fan trong bối cảnh Đông nam giới Á thời cổ. Từ bỏ những nghiên cứu và phân tích về văn hóa Sa Hùynh và văn hóa Đồng Nai quá trình sơ kỳ sắt, nội dung bài viết nhìn lại sự tương đồng và khác hoàn toàn cơ phiên bản nhất về các di tích chiêu tập chum của nhị nền văn hóa này, góp thêm phần làm rõ rộng sự phong phú phong phú của các nền văn hóa truyền thống tiền – sơ sử Việt Nam.
Bạn đang xem: Vài Nét Về Văn Hóa Sa Huỳnh Nhìn Từ Văn Hóa Đồng Nai
Hai nền văn hóa truyền thống khảo cổ Sa Hùynh và Đồng Nai đều phải sở hữu niên đại khoảng tầm 3500 mang đến 2000 năm cách ngày nay. Cùng với văn hóa truyền thống Đông Sơn, tía nền văn hóa truyền thống này đã trở thành 3 trung tâm văn hóa truyền thống thời kim khí trên giang sơn ta, vừa gồm có nét tầm thường nhưng đồng thời cũng đều có những đặc trưng khác biệt, tạo ra sự sự đa dạng và phong phú của những khu vực văn hóa tộc bạn trong bối cảnh Đông nam Á thời cổ. Trường đoản cú những nghiên cứu và phân tích về văn hóa Sa Hùynh và văn hóa Đồng Nai giai đoạn sơ kỳ sắt, nội dung bài viết nhìn lại sự tương đồng và biệt lập cơ phiên bản nhất về những di tích mộ chum của nhị nền văn hóa truyền thống này, góp phần làm rõ hơn sự phong phú đa dạng chủng loại của các nền văn hóa tiền – sơ sử Việt Nam.
Bài viết tất cả 2 phần:
- bao gồm về văn hóa Đồng Nai và văn hóa Sa Huỳnh
- chiêu tập chum trong văn hóa truyền thống Sa Huỳnh và văn hóa Đồng Nai: những tương đồng và không giống biệt.
1.Khái quát lác về văn hóa truyền thống Sa Hùynh và văn hóa truyền thống Đồng Nai
1.1 văn hóa truyền thống Sa Huỳnh phân bố ở khu vực miền Trung cải tiến và phát triển từ sơ kỳ đồng thau cho sơ kỳ thiết bị sắt, từ khoảng chừng 3500 năm tới những thế kỷ trước sau Công nguyên. Đặc trưng cơ bạn dạng của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là táng thức chiêu tập chum, vò suốt từ quy trình tiến độ sớm cho muộn, tuy tại 1 vài địa điểm vẫn tất cả sự hiện diện của tuyển mộ huyệt đất. Những khu mộ phân bố tập trung ở những cồn cát ven biển, lan dần ra các đảo ven bờ, ngoài ra còn phân bố ở vùng đồng bằng và miền núi phía tây. Di tích lịch sử là mọi khu chiêu tập táng to lớn gồm sản phẩm chục, hàng trăm ngàn chum, vò gốm chôn đứng vào địa tầng. Mô hình chum, vò chủ yếu hình trụ, hình trứng, hình mong đáy bằng có nắp đậy hình nón cụt hay hình lồng bàn. Đặc biệt trong số mộ táng chum, vò thuộc văn hóa truyền thống Sa Huỳnh không nhiều tìm thấy di cốt xuất xắc than tro hỏa táng, bởi vì vậy theo những nhà nghiên cứu và phân tích táng tục của dân cư Sa Huỳnh rất có thể là “chôn tượng trưng”.
Mộ chum, gốm - văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, khoảng 2.500 – 2.000 năm cách ngày nay
(Hiện đồ dùng BTLSQG)
Trong chum/vò chứa đựng nhiều đồ tùy táng có các làm từ chất liệu đá, gốm, sắt, đá quý, thủy tinh rất đa dạng chủng loại về nhiều loại hình: lý lẽ lao động, vũ khí, đồ dùng sinh hoạt, trang sức… Đặc trưng về di vật là sự phổ biến chuyển của nguyên tắc lao hễ và vũ khí bởi sắt, đồ gốm tô màu trang trí các đồ án hoa văn khắc vạch, đồ trang sức đẹp bằng đá ngọc, mã não, thủy tinh như vòng, phân tử chuỗi, khuyên răn tai tía mấu, khuyên răn tai nhì đầu thú… người chủ văn hóa Sa Huỳnh gồm nền tài chính đa thành phần, bao gồm trồng trọt bên trên nương rẫy và khai thác thành phầm rừng núi, trồng lúa làm việc đồng bằng, phát triển các nghề thủ công, đánh bắt cá cá ven biển và trao đổi sắm sửa với hồ hết tộc fan trong khu vực Đông phái nam Á và xa hơn, với trung quốc và Ấn Độ. Phần đa di tích văn hóa truyền thống Sa Huỳnh ven biển đã có thể từng là mọi “tiền cảng thị” (như quanh vùng Hội An với di tích lịch sử Hậu Xá chẳng hạn).
Nồi, gốm - văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, khoảng tầm 2.500-2.000 năm giải pháp ngày nay
(Hiện đồ vật BTLSQG)
Khuyên tai nhì đầu thú, đá - văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, khoảng tầm 2.500-2.000 năm cách thời nay
(Hiện đồ dùng BTLSQG)
Hạt chuỗi, chất thủy tinh - văn hóa Sa Huỳnh, khoảng tầm 2.500-2.000 năm cách ngày nay
(Hiện vật BTLSQG)
Có thể nhận biết trung trung ương của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là quanh vùng Quảng phái mạnh – Quảng Ngãi. Khoanh vùng Nam Trung Bộ, trường đoản cú Phú Yên cho Bình Thuận những di tích và di đồ thời chi phí – sơ sử mới được phát hiện nay và nghiên cứu từ sau năm 1975. Cho đến bây giờ số lượng di tích và di đồ ở khu vực này chưa những lắm tuy vậy đã trình bày tính chất và ăn mặc mạo của “văn hóa Sa Huỳnh” gồm phần khác hoàn toàn so với vùng trung tâm, kể cả giai đoạn tiếp liền từ văn hóa Sa Huỳnh sang văn hóa truyền thống Chămpa. Văn hóa truyền thống khảo cổ tại chỗ này có những nét độc lập nhất định so với vùng trung trọng tâm của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh. Ngay từ quá trình đồ đồng ở khu vực Khánh Hòa vẫn phân lập được một văn hóa khảo cổ là “văn hóa thôn Cồn”. Đến quy trình muộn sơ kỳ thời đại Đồ Sắt, ở một vài di tích mộ vò sống Nam Trung bộ như Hòa Diêm (Cam Ranh, Khánh Hòa), Hòn Đỏ, Bàu Hòe (Bình Thuận) có tương đối nhiều yếu tố khác biệt mộ chum vò Sa Huỳnh điển hình và thậm chí còn tồn tại những yếu đuối tố gần gụi với văn hóa truyền thống Đồng Nai sống miền Đông Nam cỗ như hình dáng chum, vò mai táng, hiện tượng kỳ lạ di cốt và than tro hiện lên trong chum, vò táng…
Như vậy, văn hóa Sa Huỳnh với quy trình tiến độ đỉnh cao là “Sa Huỳnh cổ điển” vào sơ kỳ đồ dùng sắt rất cần được hiểu là tác dụng hội tụ sự cải tiến và phát triển của từng khu vực trong những giai đoạn trực thuộc thời Đồng thau trước kia (khoảng 1.500 – 500 trước công nguyên). Ngoài ra những phát hiện tại khảo cổ học tập ở Tây Nguyên cách đây không lâu cũng góp phần chứng tỏ cho sự cải cách và phát triển “văn hóa nhiều tuyến” ở khoanh vùng miền Trung: văn hóa truyền thống Biển hồ nước (Gia Lai), Lung Leng (Kon Tum), những di tích lịch sử ở Đăk Lắk, Đăk Nông… đều diễn đạt những quánh trưng đơn lẻ đồng thời vẫn đang còn “yếu tố Sa Huỳnh” trong di tích và di vật, độc nhất vô nhị là về chiêu tập chum, phương thức mai táng và đồ tùy táng chôn theo. Gần như nhóm di tích hay văn hóa truyền thống khảo cổ này có sắc thái văn hóa truyền thống rất phong phú và đa dạng từ biển lớn và hải đảo đến núi và rừng, vừa độc lập với nhau vừa có mối giao lưu, thuộc tham gia vào quá trình đưa văn hóa Sa Huỳnh phát triển lên đỉnh điểm trong thời đại sơ kỳ Đồ fe (khoảng 500 năm ngoái Công nguyên cho đầu công nguyên).
Đây cũng là hiện tượng kỳ lạ và quy qui định chung của các văn hóa thời đại kim khí như văn hóa truyền thống Đông Sơn sinh hoạt phía Bắc với các tuyến cải cách và phát triển ở lưu giữ vực sông Hồng, sông Mã và sông Cả, văn hóa Đồng Nai với những tiểu vùng phù sa cổ Đồng Nai, lưu vực Vàm Cỏ và vùng ngập mặn ven biển Đông nam giới Bộ.
1.2 văn hóa Đồng Nai phân bổ ở miền Đông phái mạnh bộ nhưng mà địa giới hành chánh ngày này là những tỉnh Tây Ninh, Bình Phước, Bình Dương. Đồng Nai, TP.Hồ Chí` Minh, Bà Rịa- Vũng Tàu. Về mặt địa lý-địa hình đây là vùng khu đất cao trải lâu năm từ cao nguyên trung bộ Bảo Lộc-Di Linh thấp dần xuống đồng bằng châu thổ sông Cửu Long. Vày vậy phạm vi phân bổ của văn hóa truyền thống Đồng Nai thời chi phí sử bao gồm lưu vực những con sông Đồng Nai, sông Bé, sông sài thành và sông Vàm Cỏ đông-tây. Bên trên một địa bàn rộng lớn đó những di tích khảo cổ văn hóa truyền thống Đồng Nai tập trung trong 3 khu vực địa hình:
- khoanh vùng đồi khu đất đỏ bazan và cao nguyên trung bộ đất xám phù sa cũ: các di tích ở đây có diện phân bố rộng, tích tụ văn hóa dày, hiện vật dụng vô cùng đa dạng chủng loại chủ yếu đuối là đồ vật gốm và nguyên lý đá. Vượt trội là cụm di tích lịch sử Xuân Lộc – Đồng Nai, di tích thành tròn làm việc Lộc Ninh – Bình Phước.
- khoanh vùng phù sa cổ hạ lưu sông Đồng Nai: nhiều di tích lịch sử phân bố rậm rạp như khu vực cư trú, nơi chế tạo các loại hình thức và vật dụng sinh hoạt, những khu tuyển mộ táng với khá nhiều táng thức không giống nhau… những di tích danh tiếng ở đấy là Cù Lao Rùa, Dốc Chùa, Bưng Sình (Bình Dương), Bình Đa, Suối Linh, Đồi chống Không, lô Me…(Đồng Nai), An Sơn, Rạch Núi, Lộc Giang…(Long An).
- quanh vùng ven đại dương Đông phái nam bộ: đây là vùng khu đất thấp trũng ngập mặn, chịu ảnh hưởng thường xuyên của chính sách bán nhật triều, đa số diện tích là rừng sác. Di tích cư trú và chiêu mộ táng rải rác rến trên những gò, giồng khu đất cao hoặc ven những bưng lầy, di vật ở chỗ này rất phong phú và đa dạng và độc đáo thể hiện nay những quan hệ giao lưu văn hóa rộng rãi. Độc đáo độc nhất là hệ thống di tích ngơi nghỉ huyện đề xuất Giờ – tp.hồ chí minh trong đó có di tích lịch sử mộ chum Giồng Phệt, Giồng Cá Vồ, các di tích vùng bưng lầy Bà Rịa-Vũng Tàu như Bưng Bạc, Bưng Thơm, mẫu Vạn, cái Lăng, Giồng Nổi, đụn Me, Giồng Lớn…
Những cuộc khai quật khảo cổ học từ sau năm 1975 đă chuyển lên tự lòng đất hàng nghìn ngàn di thứ với nhiều gia công bằng chất liệu khác nhau. Đồ đá là di vật phổ biến nhất với có số lượng lớn nhất, đồng thời cũng là nhiều loại công cụ, thiết bị tồn tại vĩnh viễn đến cả tiến trình về sau, vì sự khan thi thoảng của quặng kim loại. Loại hình công cụ phổ cập là rìu, cuốc, dao hái, “Qua đá”, đục, mũi tên, … được chuyên môn hóa về chức năng. Đồ trang sức quý nhiều tuyệt nhất là những loại vòng treo tay, treo tai. Đặc nhan sắc nhất vẫn là những bộ bọn đá được tìm thấy trong địa tầng di tích lịch sử khảo cổ học tập ở Đồng Nai, Bình Phước đã khẳng dịnh sự thành lập và tồn tại của một số loại nhạc cụ truyền thống này ở giữ vực Đồng Nai từ bỏ 3000 – 2000 năm bí quyết ngày nay.
Khuyên tai nhì đầu thú, đá nephrit - văn hóa truyền thống Đồng Nai, khoảng tầm 2.500-2.000 năm cách thời buổi này
(Hiện vật dụng BTLSQG)
Di đồ kim lọai phổ cập gồm đồ vật đồng sản xuất bằng phương pháp đúc trong khuôn hai mang “liên hoàn”: Rìu, giáo, lao, mũi tên, lục lạc, lưỡi câu, lao gồm ngạnh… Tại di tích lịch sử Long Giao (Đồng Nai) còn tra cứu thấy một kho “qua đồng”- một một số loại vũ khí cổ phổ biến cả trong văn hóa truyền thống Đông Sơn. Cách đây không lâu còn tra cứu thấy một vài trống đồng “kiểu Đông Sơn” được áp dụng làm nắp bịt những ngôi chiêu tập chum bằng gỗ ở di tích Bưng Sình- Phú Chánh (Bình Dương). Đồ sắt rất ít chủ yếu ớt là vũ khí như giáo, lao… thường xuyên tìm thấy trong chiêu tập táng.
Đồ gốm và nghề làm cho gốm vô cùng phát triển, các loại vật dụng trong sinh sống như nồi, chén bát đĩa chân cao, bình, nhà bếp lò… xuất hiện trong tất cả các di tích lịch sử khảo cổ. Dường như còn có tương đối nhiều dụng cụ bởi gốm như bàn xoa, dọi se sợi, chì lưới… ngoài các làm từ chất liệu chủ yếu trên trong văn hóa Đồng Nai còn kiếm tìm thấy gần như di vật bằng gỗ, xương, sừng tuyệt mai rùa… làm luật pháp và vật trang sức.
Giai đoạn muộn của văn hóa truyền thống Đồng Nai xuất hiện thêm những di tích lịch sử mộ táng với táng thức chủ yếu là “mộ chum”: di cốt được chôn vẹn tuyền hoặc than tro hỏa táng trong số những chum, vò lớn bằng gốm hay bởi gỗ, cùng rất nhiều đồ tuỳ táng có giá trị như trang sức quý đá ngọc, mã não, thủy tinh, giáo sắt, đồ gốm minh khí… trông rất nổi bật là tủ đựng đồ 32 “khuyên tai nhì đầu thú” tại di tích lịch sử Giồng Phệt với Giồng Cá Vồ, số lượng nhiều tốt nhất được tra cứu thấy trong các “văn hóa tuyển mộ chum” ở nước ta và Đông nam Á.
Phương thức tài chính chính của cư dân cổ Đồng Nai là nông nghiệp & trồng trọt ruộng khô (nương rẫy dùng cuốc) kết hợp với khai thác tự nhiên như đánh bắt cá cá, hái lượm… đồng thời phát triển các nghề thủ công. Mặc dù nhiên, trên vùng cửa ngõ sông Đồng Nai đã mở ra những vết tích của một đội nhóm cư dân quan trọng đặc biệt sinh sống bởi nghề dàn xếp buôn bán, kia là người sở hữu các di tích lịch sử mộ chum ở đề nghị Giờ-TP.HCM. Trong tầm 2500-2000 năm cách ngày này Cần Giờ đang từng là 1 “cảng thị sơ khai” trở nên tân tiến thương mại qua mặt đường sông, con đường biển với nhiều nơi như với quanh vùng văn hóa Sa Huỳnh sinh hoạt miền Trung, những đảo nghỉ ngơi Philippine, Indonesia, đặc biệt quan hệ ghê tế-kỹ thuật với Ấn Độ sẽ thể hiện rõ nét từ rất sớm.
Trong thời đại kim khí lưu vực Đồng Nai là 1 trong trung tâm nntt sầm uất, nơi quy tụ lượng tài đồ vật khá lớn của tất cả phần phái mạnh bán đảo Đông dương. Hàng trăm di tích khảo cổ học tập phân bố xum xê dọc song bờ Đồng Nai, trên cả những cù lao và kéo dãn đến vùng ven biển. Vết tích cư trú lâu dài, ổn định và phong phú của con fan thể hiện trên số lượng di vật hết sức lớn, nhiều mô hình và phản ánh được các đặc trưng văn hoá, đặc trưng kỹ thuật của các cộng đồng người ở đây. Số đông xưởng thủ công lớn chế tạo nhiều loại vật dụng cho cuộc sống đời thường của con người như thứ gốm, luật đá, khuôn đúc và hiện tượng kim loại, đồ trang sức quý bằng đá nhưng số lượng sản phẩm đã quá qua nút độ tự túc tự cấp. Miệt Vàm Cỏ người dân cổ cũng chế tác lập cuộc sống định cư trên đầy đủ “núi đất” thân vùng lầy trũng, tại đó phong phú và đa dạng công gắng sản xuất bằng đá, đồ dùng bằng gốm, quan trọng đặc biệt nhiều loại quy định xương thú và vỏ nhuyễn thể. Dù mối quan hệ giao giữ giữa Vàm Cỏ với Đồng Nai trở nên tân tiến trên quy mô mập và đã cực kỳ thường xuyên, nhưng dân cư Vàm Cỏ vẫn có lối sinh sống và sản phẩm văn hoá mang phiên bản sắc riêng. Văn hóa Đồng Nai cách tân và phát triển trong thiên niên kỷ I-II trước Công Nguyên đã được xem như bước khởi đầu cho truyền thống cuội nguồn văn hóa phiên bản địa sống Nam bộ với bạn dạng sắc riêng cùng sức sinh sống mãnh liệt. Truyền thống văn hóa Đồng Nai cùng với một số yếu tố văn hóa “ngoại sinh” do cư dân cổ Đồng Nai tiếp thu đang trở thành những yếu ớt tố đặc biệt quan trọng để hình thành nền văn hóa truyền thống Óc Eo lừng danh trong giai đoạn lịch sử kế tiếp– cố kỉnh kỷ I-VII sau Công nguyên.
2.Di tích tuyển mộ chum trong văn hóa Đồng Nai, những tương đồng và khác biệt so với văn hóa truyền thống Sa Huỳnh.
Những đối sánh dưới đây trên cơ sở tò mò giai đọan phát triển cao nhất của hai văn hóa truyền thống này, giai đọan sơ kỳ trang bị sắt tự nửa sau thiên niên kỷ I trước CN mang đến đầu CN. Vượt trội là nhóm chiêu mộ chum ở đề nghị Giờ - TPHCM.
2.1 buộc phải Giờ nằm ở phía Đông Nam và là cửa ngõ ngõ đi ra biển cả Đông của Tp hồ nước Chí Minh, là một phần của miền Đông Nam bộ thành tạo bởi dòng rã của sông Cửu Long cổ. Với diện tích khoảng sát 700 km2được phủ bọc bốn phía bởi sông và biển ( phía Bắc là sông nhà Bè với sông Lòng Tàu, phía Đông là sông Đồng Tranh và sông Thị Vải, phía Tây là sông Soài Rạp và phía phái nam là đại dương Đông). Trên vùng khu đất sình lầy ven biển này đã bao gồm một thảm thực vật phong cách rừng nước mặn phát triển nhiều mẫu mã – danh tiếng với địa điểm Rừng Sác. Từ trên đầu nguồn tung xuống, sông Đồng Nai cùng sông thành phố sài thành hợp lưu ở nhà Bè rồi lại bóc tách ra có tác dụng hai đổ xuôi ra biển: trường đoản cú đây, sông thành phố sài thành được điện thoại tư vấn là sông Lòng Tàu đổ ra biển bởi cửa đó là cửa đề xuất Giờ sinh hoạt vịnh Rành Gái; sông Đồng Nai được call là sông Soài Rạp, đúng theo lưu cùng với sông Vàm Cỏ ( Đông – Tây) đổ ra biển bởi cửa Soài Rạp làm việc vịnh Đông Tranh. Cả hai sông tp sài gòn và Đồng Nai đều phải sở hữu một hệ thống chi lưu, phụ lưu giữ và các con sông rạch nhỏ, nhiệt độ ở khu vực Cần Giờ hết sức khắc nghiệt. Mùa khô kéo dãn và mùa mưa đến chậm rì rì , lượng mưa cũng ít hơn những nơi khác ở miền Đông nam Bộ.
Phân ba trên vùng đất ven bờ biển có địa hình không còn sức phức hợp này, nhóm mộ chum bắt buộc Giờ bao gồm 2 di tích Giồng Phệt cùng Giồng Cá Vồ bao gồm những đặc trưng cơ bản sau:
- là một nhóm di tích cư trú và tuyển mộ chum phân bổ trên gần như giồng khu đất đỏ hoặc khu đất nâu đen. Chiêu mộ chum phân bố xum xê không bao gồm qui nguyên tắc ngay trên tầng văn hóa truyền thống của di chỉ cư trú. Bên cạnh số lượng tuyển mộ chum lớn còn tồn tại cả mộ đất. Loại hình chum chôn cất tuyệt đại đa phần là hình cầu đáy tròn, miệng tương đối khum được mài hơi nhẵn. Chum được đặt đứng trên một lớp đất gia rứa đặc biệt, trọn vẹn không có nắp đậy đậy. Vào chum di cốt còn khá nguyên vẹn biểu thị tục hung táng (Primary burial) truyền thống mộ táng ở nên Giờ có sự chuyển đổi về táng thức: chiêu tập huyệt đất sét nung – mộ chum gốm đặt trong huyệt đất sét – chiêu tập chum gốm – tuyển mộ huyệt đất. Có thể nhận biết truyền thống lâu đời này qua các di tích quần thể Bao Đồng – Giồng Cá Vồ - Giồng Phệt. (Đặng Văn Thắng…, 2006).
- Tầng văn hóa gồm chiêu mộ táng cùng một hệ gốm di chỉ bao gồm lọai hình và kỹ thuật sản xuất đơn nhất “gốm nên Giờ”. Đây là lọai gốm do dân cư cổ bắt buộc Giờ sản xuất, vật liệu tại chỗ, lọai hình riêng biệt, kỹ thuật quánh thù, tình tiết liên tục qua những di tích KCH ở chỗ này từ khỏang 3000 năm mang lại khỏang 1500 năm biện pháp nay. Lọai hình đặc thù là bình thân ước miệng khum tất cả rãnh, bình lòng hình trứng cổ thắt mồm loe vành mồm gập vào trong gồm rãnh, bình đáy chỏm ước cổ thắt vành mồm vê tròn. Họa tiết hoa văn in đập xương cá thô “lá dừa nước” xuất xắc ô vuông, ô trám. Kỹ thuật nặn tay, đính chắp. Xương gốm pha cát khá mịn, độ nung cao. Đáng để ý là các lọai chum gốm mai táng cũng cùng làm từ chất liệu và chuyên môn sản xuất.
- Hiện đồ trong chiêu tập chum, chiêu mộ đất với trong tầng văn hóa có cùng loại hình và hóa học liệu, trình bày mối giao lưu vô cùng thoáng rộng và mật thiết với nhiều vùng không giống nhau, như văn hóa truyền thống Sa Huỳnh, văn hóa Đồng Nai, văn hóa truyền thống Óc Eo và của tất cả những vùng xa hơn hẳn như là Thái Lan, Campuchia cùng nhất là Philippin.
- đội di tích này còn có khung niên đại khoảng tầm từ 3000 năm đến 2000 năm giải pháp ngày nay, niên đại C14 của lớp tuyển mộ táng Giồng Cá Vồ 2480 ± 50 năm cách thời buổi này và Giồng Phệt là 2100 +/- 50 năm, tương đương quy trình tiến độ Hậu kỳ của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh.
Từ những đặc trưng này vẫn có chủ ý kiên trì phân lập nhóm di tích này thành một văn hóa mới: “Văn hóa Giồng Phệt” (Nguyễn Thị Hậu, Đặng Văn Thắng, 1995, 2006)
2.2 ví như coi quánh trưng trước tiên của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh là “trừ chiêu tập huyệt khu đất ở địa điểm Bình Châu, toàn bộ các di tích lịch sử mộ táng văn hóa Sa Huỳnh từ quá trình Sơ kỳ mang lại gia đoạn Hậu kỳ phần nhiều được mai táng bằng đều chum gốm lớn” thì một vài một đất, nằm ở vị trí vùng địa tầng và gồm cùng loại đáy tròn với chum gồm vai gãy đáy bằng của văn hóa truyền thống Giồng Phệt khá biệt lập 3 loại chum hình trụ tuyệt hình ống, hình trứng và hình mong dùng chôn cất trong văn hóa Sa Huỳnh. Tuyển mộ chum nghỉ ngơi Sa Huỳnh thường không tìm kiếm thấy xương răng bạn chết, nên có thể đó là những chum dùng để làm cải táng ( secondary buribal). Trong những khi đó xuất xắc đại phần nhiều mộ chum ở cần Giờ còn di cốt fan như: sọ, răng, sương ống, xương chi.. Trong vô số mộ, di cốt còn khá nguyên vẹn cho thấy cư dân cổ chỗ đây sẽ chôn nguyên thi thể người chết trong chum bằng cách bó ngồi (Nguyễn lấn Cường, 1995). Tục bốc mả hay chôn ở chiêu tập đất chỉ là hầu như ngoại lệ. Với con số mộ chum các đến bỡ ngỡ ( di tích Giồng Cá Vồ search thấy 339 mộ/225 mét vuông ), với sự nhất quán của loại hình chum mai táng và sự thống duy nhất trong táng tục, ta thấy cư dân tại chỗ này đã gồm một tập tục hung táng thọ dài, ổn định và độc đáo. Đây là yếu tố trước tiên giúp ta minh bạch “Văn hóa Giồng Phệt” cùng với những văn hóa khác gồm cùng tục mai táng bằng chum gốm.
Đồ gốm tùy táng sống Giồng Phệt với Giồng Cá Vồ dễ dàng nhận thấy hồ hết yếu tố của gốm Sa Hùynh về lọai hình và hoa văn: những loại nồi gãy góc sinh hoạt thân, bình Sa Huỳnh, chén bát đĩa chân cao…, với con số không nhiều. Các hiện vật vẻ bên ngoài Sa Huỳnh ấy được tìm kiếm thấy trong chiêu mộ chum, chiêu tập đất cùng trong tầng văn hóa. Thủ pháp trang trí gốm các của cư dân Sa Huỳnh là tương khắc vạch phối hợp in mép sò với tô màu sắc ( đa số là tô black ánh chì) cũng đó là thủ pháp tô điểm gốm của người sở hữu nhóm mộ chum Giồng Cá Vồ, Giồng Phệt. Họa tiết thiết kế gốm uốn lượn mềm mại kết hợp với in mép sò, ấn chân chim vào một số họa máu đệm khác như tam giác, đầy đủ vạch chéo…tạo bắt buộc những đồ gia dụng án chữ S kép nối nhau chạy ngang thanh gốm với các vạch xiên chéo kiểu “sóng biển, mưa rào”, hay các chữ S vội vàng khúc ở xiên móc vào nhau bao gồm tam giác đệm… mặc dù là đồ án nào thì nét xung khắc vạch cũng rất phóng khoáng, nhịp nhàng, nhiều đổi mới thể, dẫu vậy không chặt chẽ, phẳng phiu như hoa văn gốm Sa Huỳnh. Ko kể ra, ta rất có thể nhận thấy ở đồ gia dụng gốm “kiểu Sa Huỳnh” làm việc đây hoàn toàn vắng mặt thủ pháp tô black ánh chì, nhưng chỉ có một số tiêu bản được tô thổ hoàng.
Ở Giồng Phệt và Giồng Cá Vồ đã tìm thấy 32 khuyên tai hai tự thú (Giồng Phệt 5 chiếc bằng đá điêu khắc ngọc cùng Giồng Cá Vồ 27 chiếc, trong những số ấy có 19 chiếc bằng đá tạc và 8 chiếc bằng thủy tinh (Nguyễn Thị Hậu 2006). Đặc biệt, làm việc Giồng Cá Vồ còn search thấy một chiếc khuyên tai nhì đầu thú bằng đá điêu khắc hình dòng khánh, đó là tiêu bạn dạng độc đáo duy nhất của loại hình này và cho tới thời điểm bây giờ là tiêu bạn dạng duy nhất đang tìm thấy ở việt nam và Đông nam Á. Trên Giồng Cá Vồ, đã tìm thấy 4 cặp khuyên nhủ tai 2 đầu thú bằng đá điêu khắc giống nhau trong chiêu tập chum. đặc trưng hơn, trong tuyển mộ chum di cốt còn khá nhiều hộp sọ còn nguyên với 2 hàm không hề thiếu có một khuyên nhủ tai hai đầu thú bằng đá màu xanh da trời nằm áp gần kề vào tay trái hết sức ngay ngắn. Móc đeo và hai cặp sừng con quay lên trên, hai miệng ở bên dưới đúng tư thế và vị trí của một khuyên răn tai. Như vậy, bài toán phát hiện phần nhiều khuyên tai hai đầu thú ở Giồng Phệt với Giồng Cá Vồ đã cung cấp thêm những tứ liệu để xác định tác dụng của nó. Chủ nhân văn hóa Giồng Phệt đã sử dụng đồ trang sức quý này ngơi nghỉ cả nam và nữ, đeo ở một hay cả hai bên tai, cả chủ nhân mộ chum và chiêu tập đất. Thuộc tượng hình “hai đầu thú”, sống Giồng Phệt với Giồng Cá Vồ còn tra cứu thấy những tượng hình chim bằng đất sét có 2 hoặc 3,4 đầu. Hồ hết tượng hình chim này được đính lên đỉnh chiêu mộ hình tháp bằng đất sét có 4 mặt, hoặc dễ dàng và đơn giản hơn, đính trên một đoạn gốm hình trụ gồm chân đế choạng cao. Mô hình đồ gốm lạ mắt này tìm kiếm thấy vào cả mộ táng cùng trong tầng văn hóa. Cụ thể hình tượng nhị ( giỏi nhiều) đầu chim, đầu thú thể hiện trên đồ trang sức quý và vật dụng gốm tại đây có quan hệ với nhau, theo chúng tôi, chúng mọi là hình tượng của một hình hài tôn giáo – tín ngưỡng, hoàn toàn có thể coi loại hình hiện vật tất cả hình tượng đầu chim, đầu thú là một đặc trưng văn hóa của văn hóa truyền thống Giồng Phệt (Nguyễn Thị Hậu, 1997).
Ngoài khuyên tai 2 đầu thú tại chỗ này còn thịnh hành một số loại hình trang sức thân quen của văn hóa Sa Huỳnh như: khuyên nhủ tai 3 mấu, phân tử chuỗi mã óc có số lượng nhiều nhất với nhiều dáng vẻ và kích cỡ. Đồ trang sức thủy tinh: ngoại trừ khuyên tai 2 đầu thú và khuyên tai 3 mấu, còn có rất nhiều loại hạt chuỗi và vòng đeo. Có thể nói đồ trang sức đẹp của Giồng Cá Vồ với Giồng Phệt vẫn thể hiện tài năng “hội tụ” những yếu tố đặc trưng của đa số nền văn hóa trong Sơ kỳ Thời đại sắt ở Đông phái mạnh Á với vùng xa hơn, vào đó tác động của văn hóa Sa Huỳnh là khá đậm nét.
Trong văn hóa truyền thống Sa Huỳnh công cụ bằng sắt khá đa dạng mẫu mã như rìu, cuốc, thuổng, dao, liềm. Mà lại trong Giồng Cá Vồ, Giồng Phệt lại thông dụng các loại vũ khí như giáo, kiếm, lao size khá lớn, thường xuyên được bẻ cong hoặc gấp hai để đặt vào chiêu mộ chum. Người chủ của phần đa mộ chum này chắc hẳn rằng là fan có vị thế cao trong buôn bản hội; giải pháp sản xuất nông nghiệp rất ít, chỉ là sự “góp mặt” bên cạnh số lượng lớn những loại dao sử dụng trong sinh hoạt và nhiều một số loại lưỡi câu để đánh bắt cá hải sản. Một vài hiện đồ gia dụng sắt được quấn nhiều lớp vải. Một số hiện đồ dùng sắt được quấn nhiều lớp vải ( có loại vải vóc thô nhưng cũng có loại hơi mịn) cho thấy thêm giá trị cao của chúng. Giải pháp vũ khí bởi sắt kế bên chất năng phổ biến còn là hình tượng cho quyền lực tối cao của người chủ chúng vào một thôn hội đã gồm sự phân hóa khá sâu sắc. Yếu tố của nông nghiệp trồng trọt trồng trọt hơi mờ nhạt trong văn hóa Giồng Phệt; cảnh quan môi trường xung quanh sinh thái tại đây đã không có thể chấp nhận được cư dân sống bởi nghề nông chứ chưa nói tới việc phân phát triển kinh tế nông nghiệp! Chỉ tất cả nghề khai quật biển là khá phát triển.
Như vậy, các yếu tố của văn hóa truyền thống Sa Huỳnh vào “văn hóa Giồng Phệt” khá rõ ràng trên đồ vật gốm tùy táng cùng đồ trang sức, là những mô hình hiện vật thể hiện tư duy thẩm mỹ và làm đẹp và đời sống trọng tâm linh của dân cư cổ. Chính vì vậy, đồ dùng gốm và đồ trang sức thường xuyên được hội đàm giao lưu về cả thành phầm và kỹ thuật. Như trên đang nói, vẫn tìm thấy những bởi chứng chế tạo đồ trang sức quý tại Giồng Cá Vồ, và kỹ thuật nặn tay, gắn lẹo làm gốm di chỉ cũng áp dụng trong có tác dụng đồ gốm tùy táng (các tượng gốm, chân đế…). Quanh vùng Cần Giờ miêu tả hiện rõ sự đón nhận kỹ thuật từ hầu như vùng bao phủ và cách tân và phát triển thành một đặc thù riêng biệt.
2.3 di tích lịch sử mộ chum Hòa Diêm (xã Cam Thịnh, thị thôn Cam Ranh, thức giấc Khánh Hòa) cùng nhóm di tích mộ chum Giồng Cá Vồ, Giồng Phệt (Cần Giờ, TP.HCM)
Qua tình tiết tầng văn hóa, đối sánh với những di tích trong khoanh vùng và xa hơn, những bước đầu tiên những người khai thác cho rằng niên đại di tích lịch sử Hòa Diêm hoàn toàn có thể kéo dài trong tầm thế kỷ 1-2 TCN đến nuốm kỷ 2-3 sau CN, trong những số ấy lớp sớm tất cả quan hệ ngặt nghèo với văn hóa Xóm đụng – văn hóa truyền thống sơ kỳ kim loại ở Khánh Hòa, lớp văn hóa truyền thống muộn gồm quan hệ với tiến trình sớm của văn hóa Chăm, còn tiến trình Hòa Diêm tương đương với văn hóa Sa Huỳnh cổ xưa ở ven biển miền trung Việt Nam. Bên cạnh đó di tích Hòa Diêm còn có mối quan hệ tình dục rộng hơn với những di tích lập tức kề cũng tương tự một số văn hóa cùng thời ở khu vực phía Nam. Nhỏ đường cải cách và phát triển và quan liêu hệ văn hóa truyền thống của di tích Hòa Diêm đã góp thêm phần tạo nên một khoanh vùng văn hóa tiền sử với những điểm sáng riêng ngơi nghỉ Nam Trung bộ.
Tầng văn hóa di tích Hòa Diêm còn tương đối nguyên vẹn và đựng được nhiều hiện vật đồ gia dụng đá, gốm, vỏ nhuyễn thể, kim loại… Sự tình tiết từ sớm cho muộn với những giai đoạn văn hóa khác nhau, của cả địa tầng gốm và cả địa tầng chiêu mộ táng cho thấy thêm tính hóa học của di tích lịch sử là vị trí cư trú bên cạnh đó là khu chiêu mộ táng có không ít táng thức như hung táng, cải táng, chiêu mộ đất, chiêu tập chum/ vò gốm, chiêu tập tượng trưng. Đặc trưng trông rất nổi bật của di tích Hòa Diêm là chiêu tập chum: tỷ lệ phân cha dày đặc, chum hình cầu gồm một chum khác bịt lên trên, chum bên dưới ghè rộng miệng nhằm dễ sắp xếp di cốt cùng hiện vật. Do cải mả và hỏa táng rồi mang lại xương vào chum bắt buộc di cốt vào chum không tuân theo quy quy định nào cả, có mộ tất cả tới 3 cá thể, những mộ bao gồm 2 cá thể, tuyển mộ số 1 có một cá thể và các mộ chỉ bao gồm vài mẩu xương vụn, thậm chí là có mộ không hề di cốt. Trong số mộ chum có di cốt người lớn với cả con trẻ em. Phần di cốt được bảo vệ cẩn thận độc nhất vô nhị là sọ, thông thường có mảnh gốm phệ kê làm việc dưới. Nhiều mộ chum có hiện tượng kỳ lạ nắp vỡ lẽ sụp xuống lòng chum, vị trí một số trong những đồ gốm tùy táng có tác dụng như kê, che cho di cốt đặc biệt như sọ, hàm (Nguyễn Công Bằng, 2005).
Qua hầu hết nét tổng quan lại về di tích, tuyển mộ táng với đồ tùy táng của di tích Hòa Diêm, rất có thể thấy rằng, ví như chỉ nhìn Hòa Diêm từ 1 chiều “theo cửa hàng tính” là cứ di tích lịch sử nào gồm mộ chum thì thuộc văn hóa Sa Huỳnh thì ta buộc phải nhận thấy “mộ vò Hòa Diêm còn tiềm ẩn biết bao nhiêu điều cạnh tranh hiểu”. Hình dáng vò táng, táng thức, nhiều loại hình gốm và cách tạo hoa văn… “tất cả những từ thời điểm cách đó đều không thấy sinh hoạt Sa Huỳnh, không chắc chắn là Champa, mà lại cũng chưa phải là ai cả ở vừa mới đây hơn”. Và, “nói Hòa Diêm sau Xóm rượu cồn thì không có nghĩa là Hòa Diêm lại mang đến gần Sa Huỳnh hơn. Ngược lại, nó cũng xa Sa Huỳnh cũng như Xóm động vậy” (Lương Ninh, 2001).
Như vậy, mộ táng trong di tích Hòa Diêm đã miêu tả những đặc thù gần cùng với Giồng Cá Vồ, Giồng Phệt thuộc khu vực văn hóa Đồng Nai rộng là văn hóa truyền thống Sa Hùynh. Xung quanh ra, các mộ khu đất có hiện tượng lạ rải, lấp gốm, loại hình rìu đồng tùy táng, đá cuội trong mộ chum và chiêu mộ đất sống Hòa Diêm hầu như là những hiện tượng lạ đã gặp và khá thông dụng trong văn hóa Đồng Nai. Tất yếu không thể bởi vì vậy mà không ngừng mở rộng phạm vi của “văn hóa Giồng Phệt” hay văn hóa Đồng Nai mang đến Nam Trung bộ - một vùng cảnh quan/ sinh thái tương đối khác biệt. Cùng với những vật chứng trên, Khánh Hòa – rộng rộng là khoanh vùng Nam Trung cỗ với nhóm di tích lịch sử Bàu Hòe – Hòn Đỏ - Mỹ Tường sống Bình Thuận mà các mộ vò tại chỗ này “với phong cách mai táng, hình dáng và kích thước gần gụi với cụm di tích lịch sử Suối Chồn – Đồng Nai cùng khác lạ với các vò béo hình trụ xuất xắc hình trứng nổi bật của văn hóa Sa Huỳnh”, đã biểu thị rõ đặc điểm vùng giao thoa/ vùng đệm của nhị trung tâm văn hóa truyền thống thời đại kim khí trong thời hạn so kỳ trang bị sắt nhộn nhịp giai lưu văn hóa qua bán buôn và những luồng di dân ven bờ biển ĐNA (Phạm Đức Mạnh,… 1984). còn nếu không đặt những di tích chiêu tập chum sống niềm Nam vn trong toàn cảnh đó thì siêu khó xác minh nội dung văn hóa truyền thống của từng khu vực vực cũng tương tự tìm ra thực chất của những mối quan lại hệ, tương tác giữa chúng.
Là trong những văn hóa lịch sử từ trước được phát hiện nay và phân tích sớm tuyệt nhất ở cả nước và ĐNA, văn hóa truyền thống Sa Hùynh gồm vị trí đặc biệt quan trọng trong việc định vị và đối sánh tương quan các văn hóa truyền thống cùng thời, tuyệt nhất là những văn hóa truyền thống ven hải dương và hải đảo có mối quan hệ giao lưu lại mật thiết cùng với nó. Sự giao thoa giữa những nền văn hóa cùng thời, cùng trình độ phát triển, địa phận kề cận nhau là hiện tượng kỳ lạ văn hóa mang tính quy luật. Ở khoanh vùng giáp ranh phái mạnh Trung bộ tùy theo giai đọan mà văn hóa truyền thống ở phía trên sẽ tác động đậm nét các yếu tố văn hóa Sa Hùynh hay văn hóa Đồng Nai.
Xem thêm:
Những đặc thù của văn hóa Sa Huỳnh ngày nay đã kiếm tìm thấy trong vô số nền văn hóa ở đầy đủ địa hình môi trường thiên nhiên khác nhau. Điều này càng cho thấy thêm rõ hơn mối quan hệ qua biển, bằng biển của người dân cổ Đông nam Á: yếu tố văn hóa truyền thống Biển đem về những nét tương đương còn nguyên tố lục địa tạo nên sự nét khác biệt cho những nền văn hóa cổ, hải dương Đông trường đoản cú thời xa xưa cho tới nay luôn gồm một vị trí đặc trưng trong sự phát triển của khoanh vùng Đông phái nam Á. Đây cũng là giữa những yếu tố địa chỉ sự cải cách và phát triển từ văn hóa truyền thống Sa Hùynh đến văn hóa Chămpa và từ văn hóa Đồng Nai đến văn hóa Óc Eo./.